Czym właściwie jest czarna dziura?
Pamiętacie fantastyczną wizualizację czarnej dziury w produkcji Chrisa Nolana pt. „Interstellar”? Wyglądała naprawdę epicko. Powstawała rok, a cały ten proces nadzorował nie było kto, bo znany fizyk Kip Thorne. Ta supermasywna, którą odkryli w centrum galaktyki M87, obserwowali i „sfotografowali” badacze w ramach projektu o nazwie Teleskop Horyzontu Zdarzeń (EHT) może na przesłanym obrazie nie jest aż tak spektakularna, jak w filmie, ale i tak robi wrażenie.
Czarna dziura z filmu „Interstellar” (źródło: youtube.com/screenshot)
Czarna dziura to próżnia otaczająca jeden centralny punkt nazywany osobliwością. A osobliwość to pewien defekt czasoprzestrzeni, który wpływa na całą przestrzeń wokoło i zakrzywia ją. Co powoduje przeróżne, dość dziwne konsekwencje. Jedną z nich jest tzw. horyzont zdarzeń (stąd nazwa projektu).
Co ciekawe, to nie Albert Einstein odkrył istnienie czarnych dziur. Zrobił to Niemiec Karl Schwarzschild. Karl był jednocześnie pułkownikiem artyleryjskim i świetnym fizykiem. Natomiast same określenie „czarne dziury” wymyślił Amerykanin John Wheeler.
Wracając jeszcze do horyzontu zdarzeń, to powierzchnia znajdująca się w pewnej skończonej odległości od osobliwości, proporcjonalnej do masy czarnej dziury. Uwaga! Po jej przekroczeniu… zostaniemy wessani i znajdziemy się w boskim wymiarze. Nie, spokojnie. Aż tak to nie. Jest gorzej. Po prostu nie wydostaniemy się na zewnątrz! Światło też nie. No i dlatego przymiotnik czarna, bo dziura ta nie może świecić.
Blisko horyzontu zdarzeń znajduje się z kolei miejsce, w którym czas ulega spowolnieniu! Wyobraźmy sobie dwa zegary. Jeden umieszczony przy horyzoncie, a drugi trzymany przy sobie w dużej odległości. Ten pierwszy będzie mierzył czas o wiele, wiele wolniej.
Mało tego, czas zwalnia także wtedy, gdy zbliżamy się do czarnej dziury. Powiedzmy, że lot w jej okolice potrwałby kilka godzin, ale na Ziemi upłynęłoby wtedy… wiele milionów lat! To tzw. dylatacja czasu – bezpośrednia konsekwencja szczególnej teorii względności.
Projekt Teleskop Horyzontu Zdarzeń
Wyniki obserwacji czarnej dziury (bohaterki niniejszego artykułu) przez 200 naukowców ogłoszono jednocześnie na konferencji prasowej w Brukseli i w kilku innych miastach.
O samym istnieniu czarnych dziur wiemy np. na podstawie obserwacji ruchów innych obiektów w ich pobliżu i przewidywań ogólnej teorii względności, jednak do tej pory nie udało się takiej chociaż jednej czarnej dziury zaobserwować bezpośrednio.
Czarna dziura (fot. Wikimedia.org/Event Horizon Telescope)
Ale wreszcie się udało, dzięki EHT (EVENT HORIZON TELESCOPE), czyli globalnemu projektowi, mającym na celu zaobserwowanie cienia czarnej dziury. EHT łączy radioteleskopy (m.in. ALMA, APEX, IRAM 30-meter Telescope, IRAM NOEMA Observatory, James Clerk Maxwell Telescope (JCMT) oraz Large Millimeter Telescope (LMT)) i sieci radioteleskopów z różnych miejsc (wulkanów na Hawajach i w Meksyku, góry w Arizonie, pustyni Atakama, a nawet Antarktydy). W ten sposób zastosowano metodę tzw. interferometrii wielkobazowej (VLBI) i utworzono wirtualny teleskop o wielkości naszej planety. To z kolei sprawiło, że udało się uzyskać kątową zdolność rozdzielczą 20 mikrosekund łuku. Przez taki teleskop można będąc na Ziemi, poznać szczegóły zmarszczek na czole kosmonauty stojącego na powierzchni Księżyca!
W skład projektu EHT weszło 200 naukowców. Nie tylko z Europy. Ale także z Afryki, Ameryki Południowej, Ameryki Północnej i Azji.
Kilka ważnych danych
Obserwacje były prowadzone na fali o długości 1,3 mm. Uzyskano obraz cienia czarnej dziury oraz wyznaczono jej masę w sposób niezależny od wyznaczeń masy na podstawie dynamiki gwiazd w M87. Wyznaczona masa to... 6,5 miliardów mas Słońca! Odległość do czarnej dziury wynosi 55 milionów lat świetlnych! A sam cień czarnej dziury mierzy nie więcej niż 40 miliardów kilometrów. Horyzont zdarzeń jest od niego około 2,5 razy mniejszy.
Na początku badacze wielokrotnie obserwowali strukturę w kształcie pierścienia w sercu galaktyki M87. Wewnątrz tej struktury znajdował się ciemny obszar. Kiedy się upewnili, że wszystkie elementy występują w kolejnych obserwacjach EHT, zaczęli sprawdzać wyniki obserwacji z przewidywaniami modeli teoretycznych, czyli takich, które m.in. uwzględniają fizykę zakrzywionej przestrzeni. Okazało się, że obserwacje zgadzają się z przewidywaniami teoretycznymi. Ten ciemny obszar w środku to faktycznie cień czarnej dziury!
Możemy być dumni. W projekcie Teleskopu Horyzontu Zdarzeń brało udział dwoje Polaków: prof. Monika Mościbrodzka z Radboud University w Nijmegen w Holandii oraz dr Maciek Wielgus z Black Hole Initiative na Harvard University w USA.
Wyniki badań pojawiły się też w serii sześciu artykułów w specjalnym wydaniu czasopisma pt. „The Astrophysical Journal Letters”.
Źródła: eventhorizontelescope.org, www.natemat.pl, www.urania.edu.pl
źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)
źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)
Galeria zdjęć - Mamy to! Pierwsze zdjęcie Czarnej Dziury!
Więcej artykułów od autora pj
„Widziałem rzeczy, którym wy ludzie nie dalibyście wiary. Statki szturmowe w ogniu sunące nieopodal ramion Oriona. Oglądałem promieniowanie skrzące się w ciemnościach blisko wrót Tannhausera. Wszystkie te chwile zostaną stracone w czasie jak łzy w deszczu. Pora umierać” – tym improwizowanym monologiem Holender Rutger Hauer zapisał się złotymi zgłoskami w historii kina
Elon Musk. Miliarder, wizjoner, marzyciel, człowiek, który nie przestaje zaskakiwać swoimi pomysłami i innowacyjnymi rozwiązaniami. Zbudował super rakietę Falcon Heavy, wysłał w kosmos samochód Teslę Roadster, pracuje nad pociągiem próżniowym HyperLoop. A podczas niedawnej konferencji w San Francisco zdradził, że jego kolejna, założona w 2016 roku firma NeuraLink, int
Jego ostatnia edycja zgromadziła aż 30 tysięcy ludzi! Nic dziwnego. Festiwal Audioriver w Płocku to prawdziwa uczta dla fanów głośnej muzyki klubowej. Przez 3 dni mogą imprezować na świeżym powietrzu na plaży nad Wisła i na płockim rynku. W tym roku przypadnie już 14. edycja Audioriver. A odbędzie się ona w dniach 26-28 lipca. Organizatorem wydarzenia ponownie będzie
25 lipca we Wrocławiu rozpocznie się 19. edycja Międzynarodowego Festiwalu Nowe Horyzonty, na którym prezentowane są filmy bezkompromisowe, niekonwencjonalne, na swój sposób oryginalne, mówiące o ważnych sprawach. Obrazy dla widza wymagającego, pragnącego nowych doświadczeń, nowych przeżyć. Poznaliśmy jego program. Trzeba przyznać, że jest naprawdę ciekawy i różnorodn
1 sierpnia rusza jubileuszowy, bo już 25. Festiwal, na którym rządzą: Miłość, Przyjaźń i Muzyka. Bardziej i mniej mocne, przede wszystkim, rockowe brzmienia, pogo pod sceną, błotne zabawy, kulturalne rozmowy. To i jeszcze więcej można od lat znaleźć właśnie na Przystanku Woodstock, dziś znanym jako Pol'and'Rock Festival. Oj będzie się działo na tegorocznej edycji! Zag
Polecamy podobne artykuły
Od lat słyszymy na temat występowania odmiennych od naszego wymiarów rzeczywistości. Dzisiejsza nauka, jasno daje do zrozumienia, że podróżowanie w czasie jest możliwe. Dla naukowców słowo wszechświat oznacza coś zupełnie innego, niż mogłoby się wydawać.
Podróże międzygwiezdne stanowią jedno z największych wyzwań ludzkości. Bardzo ważnym czynnikiem w tym kosmicznym przedsięwzięciu są pasy radiacji Van Allena.
Teraz czytane artykuły
10 kwietnia 2019 – tę datę zapamiętają wszyscy miłośnicy badań kosmosu. Nie. Nie odkryto obcej zaawansowanej cywilizacji ani do Ziemi nie zbliża się asteroida, która zniszczy życie ludzi i zwierząt. Po prostu astronomowie pokazali pierwszy obraz czarnej dziury, a precyzując, to jej cienia. Nic wielkiego? Dla laików pewnie tak. Ale dla reszty to coś niezwykłego!
Film „Wałęsa. Człowiek z nadziei” miał swoją kinową premierę w październiku 2013 roku. Wówczas nie obejrzałem go na dużym ekranie (mea culpa). Dopiero teraz, w związku z wydaniem, 27 lutego, nośnika DVD i Blu-ray, pojawiła się możliwość, by nadrobić zaległość.
Zagłada naszej planety to bardzo chwytliwy temat do opowiedzenia w kinie. Widzowie odczuwają strach, a producenci mają wymalowany na twarzy szeroki uśmiech, gdy ich kieszenie wypełniają się grubymi plikami zielonych papierków.
Będę całkowicie szczery, stwierdzając, że główny plakat promujący niemiecką produkcję spod szyldu Netflix'a jest zarazem jego idealnym opisem. W każdym razie ja otrzymałem dokładnie to, co przeczuwałem odnośnie „Dark” (nie widząc wcześniej żadnych trailerów bądź teaserów) – tajemniczą i mroczną, a przy tym magicznie fascynującą historię. Biorąc pod uwagę, że przecież
O trylogii „Władca pierścieni” Petera Jacksona można powiedzieć wiele – wiele dobrego bądź wiele złego. Nie ulega jednak wątpliwości, że na nowo wzbudziła ona zainteresowanie Śródziemiem, sprawiając, że już na stałe znalazło ono swoje miejsce popkulturze. Chociaż produkcja filmów i ich bezpośrednich egranizacji skończyła się dobrych kilka lat temu, uniwersum Tolkiena
Wydawało się, że filmowa apokalipsa – szczególnie ta związana z żywymi trupami i globalną zarazą to temat, który został został już wyeksploatowany do cna. Jednak nie. W ramach 3. przeglądu Fest Makabra zostanie pokazana francuska niespodzianka – produkcja pt. „Noc pożera świat”. Nie jest co prawda tak krwawa, jak wiele wcześniejszych i znanych tego typu horrorów, ale
Podróże w czasie od dawna pobudzają wyobraźnię milionów widzów i czytelników. Pamiętacie słynną mroczną serię „Terminator” czy przygodowy „Podróż do przyszłości”? Ten motyw był tam szczególnie wyeksponowany. Zarówno dzielna Sarah Connor, jak i młodzieniec Marty McFly robili wszystko, co w ich mocy, by zapobiec pewnym wydarzeniom. W pierwszym przypadku stawka była wyso
Czy przesądy wpływają na nasze życie? Czy wierzymy w przesądy i czy się spełniają. Na co powinniśmy zwracać uwagę by uchronić się od zła i przyciągnąć dobro?
Jest wielu ludzi, którzy nie usiedzą w miejscu i zarówno przez cały rok, jak i podczas wakacyjnego urlopu kochają podróże w każdy zakątek kraju. Żądni przygody i nowej wiedzy przeciskają się przez podziemne tunele, wspinają na pagórki, maszerują leśnymi ścieżkami i udają się do malowniczych miasteczek… Jeśli należysz do takiej grupy osób, koniecznie odwiedź Dolny Śląs
Ed i Lorraine Warren zasłynęli w Stanach Zjednoczonych jako badacze zjawisk paranormalnych. W filmie „Obecność” możemy zapoznać się z ich najtrudniejszą sprawą (na potrzeby kina nieco ubarwioną). W tym artykule dowiecie się nieco o tym ekscentrycznym małżeństwie oraz o pewnej nawiedzonej lalce i kłopotach rodziny Smurlów.
Jesień to miesiąc, kiedy z głębokiego snu budzą się różne choroby i dolegliwości. Boli ząb, atakuje angina, grypa czy zwykłe przeziębienie. Jakby tego było mało, to na oku, konkretnie na dolnej lub górnej powiece może zbudować się nieprzyjemna opuchlizna zwana jęczmieniem, a w zaawansowanej formie gradówką. Szczególnie uciążliwa jest dla ludzi z wadą wzroku i noszącyc
W dziale „Ciekawe miejsca” również Zamku w Malborku na wzgórzu nad rzeką Nogat położonego nie mogło braknąć. Ta w kilku etapach wzniesiona (od trzeciego ćw. XIII w. do połowy XV w.) budowla monumentalna jest średniowiecznych budowniczych kunsztu popisem. W 1997 roku XX wieku na prestiżową listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO ją wpisano. Przez siedem stuleci historii
Festiwal w Eurowizji to dzisiaj dziwny twór. Nasza Margaret ma szansę reprezentować Szwecję, a z kolei szwedzki wokalista Lukas Meijer (znany z rockowego zespołu No Sleep For Lucy) wygrał polskie preselekcje i pojedzie w maju na 63. edycję do Lizbony. Oczywiście będzie go wspierał polski producent i DJ Gromee (Andrzej Gromala), ale czyż nie lepiej jakby reprezentował
Na przestrzeni milionów lat Ziemia przechodziła przez okresu względnego spokoju, ale także wielkich, globalnych katastrof. Z tego też względu układ lądów na kuli ziemskiej oraz charakter wielu rejonów świata podlegał zmianom. Wyobraźmy sobie, że jeszcze 9 500 – 11 500 lat p.n.e. na Atlantyku istniała wyspa, gdzie rozwijało się wspaniałe państwo, a jego nazwa brzmiała:
Był niegdyś czas, gdy ludzie, zwierzęta, rośliny i istoty zamieszkujące różne rejony wieloświata żyły ze sobą w doskonałej harmonii i zgodzie. Telepatia, telekineza i inne „umiejętności” związane z wyższymi zdolnościami umysłu były wśród ówczesnej ludności w powszechnym użyciu. Okres ten nazwany został „złotą erą ludzkości” i zakończył się ponad 10 000 lat p.n.e.
Zobaczcie czym jest amelinum. Zapytacie, co to jest lub do czego służy. W internecie pojawiło się wiele wyjaśnień tego określenia.
Można nie lubić Quentina Tarantino? Można. Ale przejść obok jego twórczości obojętnym i nie znaleźć w niej choćby kilku plusów – to już rzecz nie do pomyślenia. Od swojego debiutu, tj. gangsterskich, zaskakujących „Wściekłych psów” aż do dziś udowadnia, że jest pozytywnym świrem zafiksowanym na punkcie kina made in America (i nie tylko). To pasjonat-rewizjonista, któr
Czerwiec w Polsce jest miesiącem, kiedy wspólnie, dumni i szczęśliwi obserwujemy przed telewizorami lub na żywo utalentowanych piosenkarzy. I cieszymy się, że mamy coś swojego, coś pięknego, co łączy, a nie dzieli. Mowa o Festiwalu w Opolu, wydarzeniu, które obok Festiwalu w Sopocie, można nazwać uduchowioną i magiczną celebracją muzyki każdego gatunku, każdej wrażli
Nowości
Można nie lubić Quentina Tarantino? Można. Ale przejść obok jego twórczości obojętnym i nie znaleźć w niej choćby kilku plusów – to już rzecz nie do pomyślenia. Od swojego debiutu, tj. gangsterskich, zaskakujących „Wściekłych psów” aż do dziś udowadnia, że jest pozytywnym świrem zafiksowanym na punkcie kina made in America (i nie tylko). To pasjonat-rewizjonista, któr
Serwis YouTube jest miejscem, gdzie ludzie z całego świata mogą pokazywać swoje hobby za pomocą tzw. vlogów. Również u nas nie brakuje takich pozytywnie zakręconych osób, dla których nagrywanie filmików i zarażanie innych swoją pasją to przepis na szczęśliwe codzienne życie. W tym dziale pisaliśmy już o fanach starej motoryzacji. Tym razem zachęcamy do odwiedzenia kan
Opowiadali już o pewnym pechowym włamywaczu, tajemniczej walizce i chłopaku, który zapomniał o Święcie Zmarłych. Tym razem, w swoim kolejnym, czwartym filmie bracia Dawid i Dominik – studenci z Akademii Filmu i Telewizji W Warszawie w napisanym przez siebie scenariuszu pokazują losy młodego człowieka (w tej roli Dominik Znajmiecki), który znajduje torbę z pakunkiem pr
Niegdyś animacje kojarzyły się wyłącznie z rysunkowymi kreskówkami od Walta Disneya. W swoim czasie były to na pewno dzieła kultowe. Lecz wraz z kolejnymi latami świat poszedł do przodu, podobnie jak filmy, w których technologia zaczęła odgrywać coraz większą rolę. Dlatego te piękne bajki potrzebowały czegoś, co by mogło zapoczątkować coś zupełnie nowego. A tą zmianą
Jak co roku w sierpniu możemy spodziewać się roju spadających gwiazd. Zawdzięczamy to zjawisko Perseidom, których kulminacja wystąpi około 12-14 sierpnia, jednak możemy je podziwiać na polskim niebie corocznie od 17 lipca do 25 sierpnia.
Lew jest królem zwierząt, tak jak szczupak jest królem rzek, a Disney (czy się komuś podoba czy nie) jest królem marek. Obecnie Myszka Miki ma w swoich odzianych w białe rękawiczki dłoniach najpopularniejsze marki. Od Gwiezdnych Wojen i MCU, przez zasoby Foxa, na własnych animacjach oczywiście kończąc. Czarujących od samego początku, na których większość z nas się wyc
Artykuły z tej samej kategorii
Od lat słyszymy na temat występowania odmiennych od naszego wymiarów rzeczywistości. Dzisiejsza nauka, jasno daje do zrozumienia, że podróżowanie w czasie jest możliwe. Dla naukowców słowo wszechświat oznacza coś zupełnie innego, niż mogłoby się wydawać.
Podróże międzygwiezdne stanowią jedno z największych wyzwań ludzkości. Bardzo ważnym czynnikiem w tym kosmicznym przedsięwzięciu są pasy radiacji Van Allena.
Wysłane w latach 1972, 1973 i 1977 sondy kosmiczne Voyager 1 i 2 oraz Pioneer 10 i 11 przekraczają kres naszego Układu Słonecznego. Voyager 1 i 2 nadal działają i wysyłają sygnały na Ziemię.
Temat istot pozaziemskich poruszany jest od niepamiętnych czasów. Starożytne teksty bardzo często wspominają o bytach, które skolonizowały Ziemię i przekazały ludziom wiedzę dotyczącą różnych dziedzin życia. Badania uczonego - Normana Bergruna - wskazują, że nie jesteśmy jedyną rasą we wszechświecie.
24 maja 2019 roku około 23:00 na polskim niebie były widoczne dziwne światła poruszające się w linii prostej. Było ich 60 i leciały jedna za drugą, tworząc niesamowite zjawisko. Czy to było UFO?
Pliki cookie pomagają nam technicznie prowadzić portal Altao.pl. Korzystając z portalu, zgadzasz się na użycie plików cookie. Pliki cookie są wykorzystywane tylko do działań techniczno-administracyjnych i nie przekazują danych osobowych oraz informacji z tej strony osobom trzecim. Wszystkie artykuły wraz ze zdjęciami i materiałami dostępnymi na portalu są własnością użytkowników. Administrator i właściciel portalu nie ponosi odpowiedzialności za tresci prezentowane przez autorów artykułów. Dodając artykuł, zgadzasz się z regulaminem portalu oraz ponosisz odpowiedzialność za wszystkie materiały umieszczone przez Ciebie na stronie altao.pl. Szczegóły dostępne w regulaminie portalu.
© 2019 altao.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.
0.232