Wstęp

 

Wyobraź sobie taką sytuację:

 

Siedzisz w futurystycznie urządzonym mieszkaniu. Pełna automatyka. Wszystkie urządzenia działają same, bądź reagują na głos. Na ścianie wisi ogromny 70-cio calowy ekran LCD. Oglądasz remake filmu "Terminator". Obok stoi, gotowy na rozkazy, człowiek. Właśnie - na pierwszy rzut oka, wygląda jak ty, ale to tylko pozory. To robot-android zbudowany na twoje podobieństwo. Masz nad nim pełną władzę i jesteś jak Bóg. On nie wie co to strach, nie ma uczuć (czyżby?), siłą przewyższa Pudziana, szybki niczym antylopa, wytrzymały jak najcięższa stal. Póki będzie przestrzegał tych trzech praw, nic ci nie grozi:

 

1. Robot nie może skrzywdzić człowieka, ani przez zaniechanie działania dopuścić, aby człowiek doznał krzywdy.
2. Robot musi być posłuszny rozkazom człowieka, chyba że stoją one w sprzeczności z Pierwszym Prawem.

3. Robot musi chronić sam siebie, jeśli tylko nie stoi to w sprzeczności z Pierwszym lub Drugim Prawem.

 

Być może taka będzie przyszłość. Powstaną fabryki, gdzie na masową skalę będą produkowani tacy sztuczni ludzie. Tylko módl się, by nie spełnił się czarny sen, znany z wielu kinowych filmów science-fiction. Co będzie, gdy zyskają pełną świadomość i zbuntują się przeciw swym panom? Oby zawsze przestrzegali tej, najważniejszej zasady:

 

0. Robot nie może skrzywdzić ludzkości, lub poprzez zaniechanie działania doprowadzić do uszczerbku dla ludzkości.

 

Robot – to ogólnie mechaniczne urządzenie wykonujące automatycznie pewne zadania. Jego działanie może być sterowane przez człowieka, wprowadzony wcześniej program, a także przez zbiór reguł, czyli przy pomocy technik sztucznej inteligencji. Roboty często zastępują człowieka przy monotonnych czynnościach, które mogą wykonywać znacznie szybciej od ludzi. Domeną ich zastosowań są też te zadania, które są niebezpieczne dla człowieka, na przykład związane z manipulacją szkodliwymi dla zdrowia substancjami lub przebywaniem w nieprzyjaznym środowisku.

Pojęcia robot używamy też do nazywania autonomicznie działających urządzeń, odbierających informacje z otoczenia przy pomocy sensorów i wpływających na nie przy pomocy tzw. efektorów. Budowane są przez badaczy zajmujących się sztuczną inteligencją w celu modelowania zdolności poznawczych, sposobu myślenia ludzi. Mimo ogromnego postępu w tych dziedzinach cel, którym jest stworzenie robota co najmniej dorównującego inteligencją człowiekowi, wciąż wydaje się bardzo odległy (źródło: wikipedia)

 

Początki

 

Słowo robot pochodzi od czeskiego słowa robota, oznaczającego ciężką pracę, wysiłek. Upowszechniło się ono po przetłumaczeniu w 1923 roku na język angielski sztuki R.U.R. (Rossumovi Univerzální Roboti) której autorem jest Karel Čapek. Mimo iż pierwotnie odnosiło się ono do żywych istot – sztucznie produkowanej, uproszczonej wersji człowieka przeznaczonej do ciężkiej pracy, obecnie słowo to oznacza przede wszystkim urządzenia mechaniczne.

Termin robotyka wprowadził pisarz Isaac Asimov w swoim opowiadaniu Zabawa w berka (Runaround, 1942). To on jest autorem praw, o których dowiedzieliście się we wstępie.

Sama idea tworzenia sztucznych istot istnieje w ludzkiej kulturze od bardzo dawna, obecna jest na przykład w mitologii greckiej – w micie o Argonautach Jazon sieje smocze zęby, z których wyrastają wojownicy, natomiast mit o Pigmalionie mówi o Galatei, wyrzeźbionym przez niego posągu kobiety, która została ożywiona przez Afrodytę. Dziełem Hefajstosa, greckiego boga ognia i kowali, byli mechaniczni służący – od samodzielnie poruszającego się trójnogiego stołu, do zbudowanych ze złota inteligentnych istot o kobiecych kształtach.

 

Najstarszym zachowanym projektem humanoidalnego robota jest datowany na rok 1495, wykonany przez Leonarda da Vinci zbiór rysunków mechanicznego rycerza, który mógł siadać, poruszać rękami oraz głową i szczęką. Nie wiadomo czy Leonardo podjął się próby jego zbudowania.
 

Android (z gr. anthropos – człowiek, istota ludzka) — robot humanoid, czyli mechaniczne urządzenie wykonujące automatycznie pewne zadania, którego kształt przypomina ludzkie ciało.

 

Cyborg (skrót od ang. cybernetic organism - organizm cybernetyczny) – organizm którego procesy życiowe realizowane są lub wspomagane przez urządzenia techniczne.

Pojęcie to stworzone zostało przez Manfreda Clynesa i Nathan Kline"a, którzy po raz pierwszy użyli go w swoim artykule z 1960 roku, opublikowanym w czasopiśmie Astronautics. Publikacja ta zawierała pewne rozważania o możliwości integracji człowieka z maszyną. Głównej inspiracji dla pojęcia cyborg dostarczyła autorom dynamicznie rozwijająca się wówczas dziedzina nauki cybernetyka (źródło: wikipedia)
 

 

Świat kina

 

Dowiedzieliście się kilka ciekawostek i podstawowych definicji. Czas udać się teraz do krainy filmu science-fiction. To było do przewidzenia, że na podstawie książek, komiksów lub różnych mitów, będą realizowane produkcje, których tematem będzie ogólno pojęta robotyka. Androidy i cyborgi stały się ikonami - idolami dla widzów na całym świecie. Szczególnie ważnym tytułem był "Blade Runner" Ridleya Scotta. Mimo, że to lata 80-te obfitowały w historie o robotach, to już w latach 70-tych i dużo wcześniej pojawiały się futurystyczne fabuły, w których ważne funkcje pełniły rozumne maszyny. W tym miejscu warto wspomnieć "Metropolis" F. Langa z 1927 roku, "Zakazaną planetę" z lat 50-tych, czy "Świat Dzikiego Zachodu". W tych obrazach, nie zawsze były pozytywnymi postaciami. Każdy z tych filmów wpisał się na stałe w historii kina i chyba nie ma widza - miłośnika takiego gatunku, który nigdy o nich nie słyszał. Wracają do produkcji Scotta - kto by pomyślał, że stanie się klasykiem. Podczas premiery krytycy nie byli zadowoleni, a obecnie wychwalają go, stawiając na najwyższym piedestale. Inne podejście, liczne cięcia, wersje reżyserskie, inne zakończenie - te i inne czynniki, sprawiły, że dziś jest arcydziełem. Podejmował różne ważne zagadnienia: inżynieria genetyczna, przeludnienie, problemy klimatyczne. Przypomnijmy: akcja rozgrywa się w Los Angeles. Jest rok 2019, świat gdzie sztucznie wytworzeni replikanci – idealnie podobni do ludzi - są używani do niebezpiecznych zadań w pozaziemskich koloniach. W wyniku buntu w jednym z takich miejsc, ich przebywanie na Ziemi zostaje uznane za nielegalne. Specjalne jednostki policji, zwane "łowcami androidów" (ang. "blade runners") mają za zadanie łapać i likwidować nieposłuszne jednostki. Fabuła filmu skupia się na grupie androidów, dowodzonych przez Roya Battiego (Rutger Hauer), oraz tropiącym ich podejrzliwym łowcy, Ricku Deckardzie (Harrison Ford).

 

Replikanci (pierwszy raz użyto tego słowa w filmie, w książce androidy) byli produktem tzw. bioinżynierii. Rozróżnienie ich od prawdziwego człowieka było możliwe tylko po zastosowaniu testu na empatię (test Voight-Kampffa). Czas życia był ograniczony do kilku lat. Likwidację replikanta nie nazywano egzekucją, ale używano terminu "emerytura". Główny antagonista - Roy nie tylko wywoływał w nas strach, ale też nić sympatii i współczucia. To nie jedyna przygoda Ridleya Scotta z humanoidalnymi robotami. W "Obcym" i "Prometeuszu" również spełniły kluczową rolę w nieoczekiwanym rozwoju akcji.

 

Mimo umiarkowanego sukcesu filmu o replikantach, mechaniczne istoty wysypały się z wielkiego ekranu, a zgrzyt metalu było słychać nawet w odległych zakątkach galaktyki. Wojowały z człowiekiem ("Terminator"), uczyły się ("Krótkie spięcie", "Wall-e"), pomagały ("Obcy 2 - decydujące starcie", "saga Gwiezdne Wojny", "Star Trek"), poznawały świat i znaczenie słowa miłość ("A.I.").

 

TOP 10 najsłynniejszych androidów: 

 

Z którym poszlibyście napić się piwa/smaru?

 

1. Bishop (Aliens)

twórca: korporacja Weyland-Yutani

 

źródło: www.deniscp.net

 

2. Roy Batty (Blade Runner)

twórca: korporacja Tyrella

 

źródło:filmnoirphotos.blogspot.com

 

3. C3-PO  (Star Wars) - co prawda blaszak, ale humanoid

twórca: Anakin Skywalker

 

źródło: www.craveonline.com

 

4. Terminator T-101/T-800

twórca: firma SKYNET

 

   

źródło: www.planetvideo.com

 

5. David nr 1  (Prometeusz)

twórca: Peter Weyland

 

źródło:media3.onsugar.com

 

6. David nr 2  (A.I.)

twórca: Firma Cybertronics Manufacturing, profesor Allen Hobby

 

źródło: thesouloftheplot.wordpress.com

 

7. Ash (Alien)

twórca: korporacja Weyland-Yutani

 

źródło:www.badhaven.com

 

8. Terminator T-1000

twórca: firma SKYNET

 

źródło: wikia.com

 

9. Data  (Star Trek)

twórca: Federacyjna kolonia Omicron

 

źródło:cf.mp-cdn.net

 

10. Sonny  (I, robot)

twórca: U.S. Robotics, dr. Alfred Lanning

 

źródło: www.wikia.net

 

Dwóch najbardziej znanych przedstawicieli cyborgów to: Darth Vader oraz Robocop.

 

 

źródła: img2-3.timeinc.net                                                                                                                                                                            

www.kurzweilai.net

 

Natomiast poniżej trójka najbardziej znanych robotów:

 

1. R2-D2 (Star Wars)

 

źródło: www.vimeo.com

 

2. WALL-E (WALL·E)

 

źródło: www.tech-blog.pl

 

3. Johnny 5 (Krótkie spięcie)

 

źródło: www.virginmedia.com

 

 

Przyprawiający o dreszcze monolog (podobno improwizowany) replikanta Roya Batty"ego (Rutger Hauer) z "Łowcy  androidów":

 

 Źródło: YouTube.com (licencja Standardowa)

 

Podsumowanie

 

Otwórzcie szeroko oczy, a dojrzycie niewyobrażalne. Granica pomiędzy kinem, a nauką jest cienka. Czy już wkrótce filmowa fikcja stanie się rzeczywistością, a fundamentalne pytanie, dotyczące człowieczeństwa i sformułowane przez pisarza P.K. Dicka, nabierze realnego znaczenia? Któż z nas, może to przewidzieć. Aczkolwiek, naukowcy z Japonii nie próżnują, budując coraz ciekawsze modele robotów, niemal w 100% przypominających ludzi. Mało tego - mających coraz lepszą inteligencję. Co będzie gdy z czasem zaczną odczuwać emocje - smutek, żal, strach, złość? W obrazach science-fiction jak: "A.I Sztuczna Inteligencja" czy "Łowca androidów" mogły śnić o elektrycznych owcach. Postęp technologiczny przyspieszył, więc to tylko kwestia czasu, gdy prawdziwe androidy też tego doświadczą.

 

Nowy japoński robot anno domini 2012 - niewiarygodne, ale prawdziwe:

Źródło: YouTube.com (licencja Standardowa)