Wampir (Nosferatu) -  trup wstający z grobu i pijący ludzką krew. Nie chcielibyście go spotkać na swej drodze. Bez wyposażenia podanego we wstępie szanse na przeżycie byłyby równe zeru. Zatopiłby swe, ostre jak brzytwa, kły w waszej szyi i wyssał litry czerwonego płynu.

 

Wiara

 

Czego telewizja, kino i książki nie zrobią z ludźmi. Podobno około 30 procent Amerykanów głęboko wierzy w istnienie wampirów. Tak wskazują badania przeprowadzone przez jeden z Uniwersytetów. Zgodnie opisali wygląd i sylwetkę upiora mając przed oczami postać, którą zapamiętali z powieści i filmów o "Drakuli". Pisarz Bram Stoker przedstawił go jako przystojnego arystokratę. Za dnia odpoczywa w trumnie, nocą wyrusza na łowy. Jest nieśmiertelny. Jednak przeraża go widok krzyża, światła i zapach czosnku. Można go pokonać  tylko w jedne sposób - wbijając naostrzony osikowy kołek w serce. Trzeba przyznać, ze Stoker miał ogromną wyobraźnię. Ale jak każdy pisarz, musiał się na czymś, na kimś wzorować. Zainspirowała go historia władcy i hospodara wołoskiego (Wołoszczyzna - dawna kraina w południowej Rumunii) Włada Palownika (1431-1476). Zasłynął on jako bezwzględny sadysta. Jeńców nadziewał żywcem na pal, by umierali w powolnych męczarniach. Niektóre pogłoski sugerowały również, że lubił smak ludzkiej krwi.

 

Bram Stoker zapewne miał również styczność z "Widziane i odkryte" - raportem austriackich oficerów z lat 30-tych XVIII wieku. Zapiski te zawierały relacje z wielu przypadków pojawienia się wampiryzmu i ekshumacji dziwnych ciał ("nietknięte rozkładem, z oczu, uszu, nosa i ust sączyła się świeża krew").

 

   

Wład Palownik  źródło: www.historia-news.pl

                  

Christopher Lee jako Hrabia Dracula (źródło: http: www.chud.com)

 

     

Nosferatu (źródło: flickr.com)

 

            

Wampir (źródło: digital-art-gallery.com)

 

W wielu kulturach na całym świecie istnieje jeszcze jeden, typowo ludyczny typ wampira. Zamiast dystyngowanego ekscentryka, mamy do czynienia z wieśniakiem. Jego siedzibą nie jest mroczny zamek, tylko cmentarz, gdzie spoczywa pogrzebany bez trumny.

 

Genezy ludowych wierzeń należy doszukiwać się kilkaset lat wstecz. Wówczas wierzono, że choroba i śmierć pochodzą od Boga. Przyczyny wielu schorzeń były nie rozpoznane, a zjawisko rozkładu ludzkiego ciała pozostawało tajemnicą. Jak we wspomnianym wyżej raporcie austriackich żołnierzy, większość opisanych tam przypadków można byłoby teraz wyjaśnić dzięki szeroko pojętej medycynie. Ale w tamtych czasach przypuszczano, że swój udział w dziwnie wyglądających zwłokach ma jakaś złowieszcza siła.

 

Niewyjaśniona śmierć

 

Dawno temu wiedza medyczna była bardzo skromna. Liczne przypadki śmierci, z pozoru zdrowych osób, np. w wyniku wylewu, infekcji itp., obarczano zjawiskiem nadnaturalnym. Właśnie ciała takich osób odkopywano w poszukiwaniu "dowodów" wampiryzmu: krwawiące otwory, regeneracja skóry, rumiana karnacja oraz wyrastanie nowych włosów i paznokci. Proces rozkładu ludzkich zwłok był kiedyś owiany tajemnicą. Stąd często uznawany był jako oznaka nieśmiertelności i przemiana w upiora.

 

Współcześnie wiemy, że w czasie gnicia wydzielają się gazy, gromadząc się wewnątrz ciała, co powoduje jego puchnięcie. Bardzo delikatne tkanki genitaliów również wypełniają się gazami. Powoduje to powiększenie narządów płciowych u mężczyzn. Nic więc dziwnego, że odsłonięte w tej fazie ciało mogło sprawiać wrażenie dobrze odżywionego.

 

W czasach ubogiej wiedzy medycznej ekshumowane zwłoki pokazały, że w grobie leżał nie człowiek, tylko wampir. Stosowano różne metody, by dusza nieszczęśliwca mogła wreszcie zaznać spokoju. Najpopularniejszą i najbardziej "skuteczną" techniką było wbicie w serce zaostrzonego kołka. W jego wyniku dochodziło do bardzo gwałtownego uwolnienia gazów i płynów. Towarzyszyły temu dźwięki podobne do jęków i puszczania wiatrów. W licznych kulturach z takiego ciała wydobywano serce, a resztę palono. Jeśli to nie pomogło i przypadki wampiryzmu powtarzały się dalej, na nowo rozpoczynano poszukiwania ciał wskazujących na nieśmiertelność.

 

Racjonalne wyjaśnienia

 

Przeanalizujmy kilka najważniejszych cech wskazujących na obecność wampira. Jak wyjaśnia je współczesna medycyna?

 

1. Długie kły ("wyssał z niej krew")

 

Zjawisko to mogło być następstwem tzw. dysplazji ektodermalnej - dziedzicznej choroby, w wyniku której większość zębów jest tępa i krótka. Na ich tle kły nabierały nienaturalnego, stożkowatego wyglądu.

 

2. Ślady na szyi i nie tylko ("ci, których zaatakował wampir, sami stają się wampirami")

 

Wiele chorób skóry, jak np. pęcherzyca zwykła, powoduje powstanie ran przypominających ukąszenia. Dla wielu wieśniaków żyjących w XVIII wieku takie ślady stanowiły wystarczający dowód, że w okolicznych lasach i na cmentarzu grasuje straszny wampir.

 

3. Picie krwi i odżywianie się ludzkim ciałem

 

O to byli podejrzewani ludzie, którzy cierpieli na znaną obecnie chorobę tzw. twardzinę skóry. Jednym z objawów tego schorzenia był wygląd dolnej wargi, która dodatkowo nabierała fioletowej barwy.

 

4. Nocne stwory bojące się światła ("o północy wychodził z ukrycia")

 

Obecna medycyna zna takie choroby jak porfiria - nadwrażliwość skóry na światło. Skóra jest blada, a po wystawieniu na działanie światła staje się szybko czerwona i puchnie. Pojawiają się pęcherze i rany.

 

5. Wyrastanie nowych paznokci ("stare paznokcie odpadły, by w ich miejscu wyrosły nowe")

 

Podczas rozkładu ciała, paznokcie odpadają, ale nie są zastąpione przez nowe. Doniesienia o pojawianiu się nowych włosów, zębów czy paznokci mają swe źródło w dwóch rodzajach zmian, jakim po śmierci podlega ludzkie ciało. Mięśnie zaciskają się, przez co najeżają się włosy. Skóra w okolicach paznokci i zębów kurczy się. W wyniku tego wyglądają ona na dłuższe.

 

6. Odpada jedna skóra, pojawia się inna

 

Naocznym świadkom mogło zdawać się, że nieboszczyk zrzucił starą skórę, pod którą wyrosła nowa warstwa. Wiemy, że w czasie rozkładu naskórek obumiera, odsłaniając skórę właściwą, wyglądającą na świeżą tkankę.