Mafia, honor, rodzina, władza ... - Artykuły o filmach

Stany Zjednoczone, rok 1930. Czarne auto marki Ford podjeżdża pod największy klub w mieście. Szofer otwiera drzwi. Widzimy mężczyznę w długim płaszczu i kapeluszu Fedora. Tak, to on. Najbardziej niebezpieczny i bogaty człowiek. Kobiety do niego wzdychają, drobni przestępcy boją, a policja nie może kiwnąć palcem (jest dobrze opłacana). Ma władzę. Jest szefem mafii. Fortunę przyniósł mu nielegalny handel alkoholem. Jak na prawdziwego Włocha przystało, najważniejsza dla niego jest rodzina i honor.

 

Powyższy opis idealnie przedstawia typowy, zapisany w umysłach widzów, obraz filmowego gangstera. Najwięcej produkcji tego gatunku powstało w latach 30. XX wieku. Skąd wzięło się pojęcie kina gangsterskiego?

 

Gatunek jako taki, ukształtował się pod koniec okresu prohibicji. Należy w tym miejscu wymienić  kilka podstawowych cech, którymi charakteryzuje się do dzisiaj:

 

1. Opowiada o życiu gangstera: jego drodze do władzy i nagłym upadku.

 

2. Mogą być to losy przyjaciół z dzieciństwa, jeden zostaje gliniarzem, drogi przestępcą.

 

3. Ukazane jest bardzo trudne dzieciństwo bohatera, co tłumaczy dlaczego został gangsterem.

 

4. Miejscem akcji jest duże miasto - wypełnione korupcją, złem, zepsuciem moralnym.

 

5. Główny bohater najczęściej ginie w końcowej scenie.

 

6. Nocne kluby, dużo broni, ciemne zaułki - to również typowe elementy takiego kina.

 

 

---

 

W ramach przypomnienia warto wymienić najważniejsze filmy gangsterskie. Wszystkie poniższe tytuły miały niebagatelny wpływ na kino. Były nie tylko sukcesem finansowym, ale również artystycznym.

 

Pierwszą dźwiękową produkcją tego gatunku był "Mały Cezar" (rok 1930). Stworzona w nim postać pyszałkowatego, bezwzględnego, opanowanego pragnieniem władzy, awansu, kariery, często palącego cygaro, gangstera utkwiła w pamięci kinomanów tamtego okresu. Wkrótce ten wzorzec pojawił się w cenionym "Człowieku z blizną" (1932). Znanymi produkcjami ukazującymi skomplikowane losy wyrzutków społeczeństwa były również: "Wróg Publiczny" (1931) oraz "Aniołowie o brudnych twarzach" (1938). Najsłynniejszymi aktorami odtwarzającymi role kryminalistów i mafiosów w tamtych latach byli James Cagney i Humphrey Bogart.

 

W latach 50 - tych zainteresowanie gatunkiem trwało nadal. Połączono go z tzw. kinem noir ("Asfaltowa dżungla", "Mordercy"). Zmieniło się postrzeganie bohaterów. Nastała epoka sentymentalizmu - pod maską brutalności skrywane były silne więzi i potrzeby uczuciowe oraz bardzo głęboka emocjonalność.  Powstały wówczas dwa popularne filmy opisujące losy i będące biografią dwóch niezapomnianych gangsterów z czasów prohibicji: Ala Capone ("Al Capone") i Johna Dillingera ("Umierałem tysiące razy").

 

Wydawać się mogło, że w kolejnych dziesięcioleciach gatunek zacznie powoli odchodzić w cień. Za sprawą takich twórców jak: Martin Scorsese, Arthur Penn, Brian de Palma, Sergio Leone, czy przede wszystkim Francis Ford Coppola, stało się inaczej. Zrealizowali filmy, które przez wielu krytyków uważane są za najlepsze w swoim gatunku. Wszystkie były perfekcyjne w każdym calu. Aktorstwo, scenariusz, klimat były na najwyższym poziomie. Ukazano struktury organizacji przestępczych, oddano hołd starym filmom. Stworzono bohaterów, którzy mimo swej profesji, byli uwielbiani przez widzów. Ucieczki, napady, walki z policją, handel narkotykami - te elementy spajały ukazany w nich przestępczy światek.  Trylogia "Ojciec Chrzestny" (1972-1990, na motywach doskonałej powieści M. Puzo), "Bonnie i Clyde" (1967), "Nietykalni" (1987, nierówna walka policjantów z Alem Capone), "Scarface-Człowiek z blizną" (1983, remake klasyka z lat 30-tych), "Dawno temu w Ameryce" (1984, epopeja o przyjaźni kilku gangsterów), "Życie Carlita" (1993), "Chłopcy z ferajny" (1990), "Kasyno" (1995) - te filmy na stałe zapisały się złotymi zgłoskami w historii kina. Najczęściej w postacie mafiosów wcielali się Al Pacino i Robert De Niro. Trzeba przyznać, że robili to perfekcyjnie. Dzięki tym rolom ich kariera nabrała rozpędu. Ważnymi pozycjami kina gangsterskiego były również dwa dzieła Quentina Tarantino - stylowe, brutalne i pełne nawiązań "Pulp Fiction" (1994) oraz "Wściekłe psy" (1992).

 

W ostatnich kilkunastu latach dobra passa dla takiego kina trwała nieprzerwanie. "Donnie Brasco" (1997), telewizyjna "Rodzina Soprano" (1999-2007), "Blow" (2001), "Infiltracja" (2006), "American Gangster" (2007), "Wrogowie publiczni" (2009), doskonały serial "Zakazane imperium" (od 2010) były przykładem, że popularność gatunku nie zmalała. Wręcz przeciwnie - co pokazuje teraźniejszość i nadchodząca przyszłość, odradza się na nowo.

 

"Lawless-Gangster" zbiera dobre recenzje. Opinie miłośników gatunku również są pozytywne. Ale to nie jest typowe kino gangsterskie. To bardziej ballada o dwóch braciach żyjących w trudnych czasach prohibicji. Jak napisał jeden z dziennikarzy: "Jest tu doskonale budowany klimat, fascynujące postaci rodem z mitycznej przypowieści i poezja obrazów" (źródło: www.filmweb.pl)

 

Oficjalny zwiastun filmu "Lawless-Gangster":

 

 

Źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

 

Jesteście odważni? Jeśli tak, to czy robilibyście interesy z tymi panami? Przed wami Top 10 najbardziej charyzmatycznych gangsterów w historii kina:

 

1. Vito Corleone (Trylogia "Ojciec Chrzestny")

 

źródło: www.oscarmovs.com

 

  

  źródło: www.wikimedia.org

 

2. Michael Corleone (Trylogia "Ojciec Chrzestny")

 

źródło: www.tumblr.com

 

3. Tony Montana ("Człowiek z blizną")

 

źródło: www.onetinyhand.com

 

4. Al Capone (postać prawdziwa: "Al Capone", "Nietykalni", "Zakazane imperium")

 

      

 źródło: www.whatculture.com                                     wikimedia.org

 

5. James "Jimmy" Conway ("Chłopcy z ferajny")

 

źródło: www.movieneon.com

 

6. Carlito Brigante ("Życie Carlita")

 

źródło: www.hotflick.net

 

 

7. John Dillinger (postać prawdziwa: "Umierałem tysiące razy", "Wrogowie Publiczni")

 

        

źródło: www.legendsofamerica.com      źródło: www.caliqo.com

 

8. Sam "Ace" Rothstein ("Kasyno")

 

źródło: www.moviefanatic.com

 

9. David "Noodles" Aaronson  ("Dawno temu w Ameryce")

 

źródło: www.cameralenta.com

 

10.  Frank Lucas (postać prawdziwa, "American Gangster")

 

źródło: www.virginmedia.com

 

 

Zwiastun filmu "Gangster Squad" (premiera w 2013 r.):

 

    Źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)