"Irlandczyk" – Człowiek od zadań specjalnych - Recenzje filmów

I faktycznie. Temu najdłuższemu i najdroższemu filmowi w karierze Martina Scorsese blisko do wybitności. W poszczególnych ujęciach, sposobie prowadzenia aktorów, narracji z offu – czuć, czyja to kinowa opowieść, przez kogo zekranizowana. Jednocześnie niełatwo przebrnąć przeciętnemu widzowi przez te kilkadziesiąt lat prawdziwych losów głównego (anty)bohatera Franka Sheerana bez spoglądania na zegarek. Ale po kolei…

 

Kadr z filmu "Irlandczyk" (źródło: materiały prasowe/Netflix)

 

Rok 2019. Środa. 27 listopada. Za chwilę wybije godzina 10.00. Siedzę wygodnie na kanapie. Obok mnie na stoliku schłodzony Jack Daniels. Gdybym palił, skołowałbym jeszcze cygaro… No jakże inaczej, jak nie tak, należy się przygotować do premiery „Irlandczyka”. Pewnie, że wizyta w kinie byłaby bardziej wskazana, lecz niestety do żadnych z pobliskich multipleksów ów tytuł nie zawitał. Czy maczały w tym palce duchy mafiozów, a może tylko dystrybutor? Nie wiadomo… Wiadomo za to, że 43 cale telewizora (laptop na pewno nie jest dobrym pomysłem) w zupełności wystarczyły, bym tę epicką historię docenił i wysoko ocenił. Uff…

 

3,5 godziny! Taki czas trwania filmu może przerażać. Ale nie widza, który chłonie wszelkie wersje reżyserskie „Władcy Pierścieni” czy „Łowcy androidów”. Reszta – jak wspomniałem – może mieć kłopot. Bo reżyser się nie śpieszy. Zanim więc ta osadzona w powojennej Ameryce, ekranizacja książki „Słyszałem, że malujesz domy” Charlesa Brandta nieco „ruszy z kopyta” i zbliży się ostatni mocny akt, i zanim oczy częściowo przyzwyczają się do odmłodzonych cyfrowo aktorów – minie sporo minut. Jak to u Scorsese bywa, rozgrywające się wydarzenia obserwujemy z perspektywy tytułowej postaci. Teraz w sędziwym wieku i siedzącej na wózku. A kiedyś będącej pełnym wigoru facetem, który z niejednego pieca jadł chleb. Frank – weteran II wojny światowej najpierw przewozi wołowinę (nie, nie mam na myśli naszego rodzimego gangstera). Jego życie zmieni się, kiedy przypadkiem pozna filadelfijskiego kryminalnego bossa Russella Bufalino – człowieka znającego się tak samo na naprawie aut, co na ciemnych interesach. Sheeran stanie się cynglem, czyli człowiekiem od zadań „specjalnych” („malowania domów” itp.) oraz działaczem związków zawodowych.

 

Kadr z filmu "Irlandczyk" (źródło: materiały prasowe/Netflix)

 

Reżyser wspólnie ze scenarzystą Stevenem Zaillianem (Oscar za „Listę Schindlera”) ciekawie nakreślają i umiejętnie ukazują zarówno główny wątek związany z Frankiem Irlandczykiem, jak i ten drugi, równoległy – niemniej ważny, a dotyczący grubej ryby, czyli przewodniczącego amerykańskich związków zawodowych, Jimmy’ego Hoffy i jego silnych powiązaniach z mafią. Ciekawie też rozpoczynają film. I nie chodzi mi o samą scenę, gdy pierwszy raz odzywa się staruszek Sheeran, a o długą podróż jaką on i Buffalino odbywają przez amerykańskie stany. Mianowicie panowie ze swoimi życiowymi partnerkami udają się na ślub córki Billa – kuzyna Russella i prawnika (także od zadań „specjalnych”, czyt. brudnej, cwanej roboty). To dobre chwile na przerywniki z dawnej i niedawnej przeszłości.

 

Przeszłości. Właśnie… I tu pojawią się zgrzyty. Niektórzy odbiją się od tego filmu przez ten „słynny”, jeszcze daleko przed premierą, lifting twarzy. Robert De Niro, Al Pacino czy Joe Pesci – tak oni tu wszyscy grają i to jak! Lecz są momenty – szczególnie w scenach za dnia wśród pastelowych kolorów – że wyglądają niczym figury woskowe i osobniki z gier komputerowych. Nie przeszkadzało mi to na tyle, by widząc ich twarze, wykrzywić z zażenowania własną, jednak zrozumiem tych, którzy to zrobią. Cóż… 140 mln dolarów to chyba jeszcze za mało, by cyfrowa technologia odmładzania dawała w stu procentach radę, doskonale imitując realizm ludzkiej fizjonomii – chociaż z drugiej strony taki Samuel L. Jackson w „Kapitan Marvel” prezentował się bardzo dobrze, więc w czym tkwi problem? Hmm… Twarz, twarzą, wygładzenie zmarszczek swoją drogą. Gorzej, gdy 76-letni De Niro podniesie się z miejsca i zacznie strzelać jako 40-letni Frank. Wtedy filmowy czar może, acz nie musi, prysnąć...

 

Kadry z filmu "Irlandczyk" (źródło: youtube/screenshot)

 

Jeden z moich znajomych na Filmwebie – znany z kontrowersyjnych opinii – po seansie „Irlandczyka” stwierdził, że ten film to takie... „odpady z >>Chłopców z ferajny<< i >>Kasyna<<, gdzie aktorów zastępuje się pacjentami z oddziału geriatrycznego”. Odważna teza. Trochę go rozumiem, tę jego frustrację. Ale jednak przesadza. Porównania do powyższych tytułów są rzeczywiście nieuniknione. Przecież to klasyki kina gatunkowego. I jeśli ktoś spodziewa się obrazu w podobny sposób zmontowanego przez Thelmę Schoonmaker i podobnie intensywnego, ten może się zawieść. „Irlandczyk” to snuj. Ale taki, jakie lubię. Płynący spokojnie na falach „mafijno-rodzinnego statku”, by raz na jakiś czas przywalić brutalnie pięścią w szczękę. A zarzut numer dwa, czyli geriatria. De Niro i jego kumple poruszają się ospale i dawnej ikry w nich nieco mniej, lecz jeszcze mogą i potrafią, jeszcze im się chce! Gdzie im do wieku Eastwooda. Zapewne – w co wierzę – to panowie nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa. Nie wiem. Starzeje się chyba i może dlatego jestem tak hipnotyzowany nostalgią, a może po prostu tak uwielbiam tych aktorów, że wiele im wybaczę, łącznie z nadmierną ekspresją w gestykulacji lub zbytnim wyciszeniem.

 

Kadr z filmu "Irlandczyk" (źródło: materiały prasowe/Netflix)

 

Ale jak ma serce kinomania mocniej nie zabić, gdy przy stoliku widzi siedzących i rozmawiających De Niro, Pesciego (kreacja zaskakująca i inna od wcześniejszych ról zabijaków) i Harveya Keitela (szkoda, że rola epizodyczna); albo De Niro i Pacino (pierwszy raz u Scorsese!). Ile w tym „mięsa”, ile między nimi aktorskiej chemii! Zresztą cały film głównie opiera się na zostających w pamięci dialogach. Jakże realnych, emocjonujących. Robert i Al od sceny w restauracji z kultowej „Gorączki” Manna nie mieli (przypomnę, że w „Ojcu chrzestnym 2” to nie było możliwe z racji ram czasowych i odgrywanych postaci) takich rozmów w cztery oczy! Pochwalę też dalszy plan. Trzy nazwiska: Ray Romano jako Bill Bufalino, Stephen Graham – Anthony Provenzano i Anna Paquin wcielająca się w Peggy – dorosłą córkę Franka. Gdy patrzę na Romano, widzę prawnika, który wygra każdą sprawę i zrobi w konia każdego sędziego. Gdy na arenę wkracza Graham, mam wrażenie, że to nieobliczalny klon Ala Capone z „Zakazanego Imperium”. Paquin wypowiada kilka słówek i jest jej mało na ekranie, ale za to w jej oczach odnajduje cały żal, złość i smutek spowodowany relacją z ojcem. To wątek, który wybrzmiewa jak należy. O samym Robercie De Niro napiszę jeszcze, że gra jak na Roberta De Niro przystało. Koledzy Al i Joe trochę go przyćmiewają, ale i tak jest bardzo wiarygodny. Portretuje Sheerana jako człowieka będącego zaledwie trybikiem w machinie oraz wykonującym bez wahania rozkazy zabójczym pionkiem, jednak z biegiem lat przeobrażającego się w mężczyznę, którego zaczną gryźć wyrzuty sumienia i nieprzyjemna gorycz.

 

Laureat Oscara za „Infiltrację” stworzył film, który nie jest typową mafijną opowieścią z porażającą liczbą padających od kul gangsterów – tu jedynie pojawią się napisy-nekrologii z ich późniejszymi datami śmierci. Tak. Znajdziemy w nim kulisy funkcjonowania przestępczego półświatka, wewnętrzne walki o wpływy oraz kryminalne powiązania ze światem polityki, a muzyka Robbiego Robertsona („Król komedii”) doda całości klimatu. Ale nie to wszystko jest najważniejsze, a wróg, jakim jest uciekający czas. Wobec niego nawet twardziele są bezbronni. Starość dopadnie każdego. Każdy straci przyjaciół. Także rodzinę. Życie zawsze wystawia rachunek. Smutne, ale prawdziwe...

 

Kadr z filmu "Irlandczyk" (źródło: materiały prasowe/Netflix)

 

Więc najlepszy obraz Martina? Nie. Jeden z najlepszych Tak! Czy wypadłby ciekawiej, będąc serialem niż 3,5 godzinnym dramatem kryminalno-biograficznym? Możliwe. Najważniejsze jednak, że reżyser wykonał zadanie specjalne: postawił gatunkową kropkę!

 

Ocena: 8/10

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)