"Prowadź swój pług przez kości umarłych" – Starsza pani czuwa - Recenzje książek

Pisarka Olga Tokarczuk, laureatka nagrody Nike za „Biegunów”, scenarzystka m.in. filmu pt. „Żurek” z Katarzyną Figurą, lubi badać człowieka od strony duchowej. W swojej twórczości, chociażby w słynnym „Domu dziennym, domu nocnym” przygląda się ludzkiej naturze, egzystencji. Zastanawia się nad sensem istnienia i przemijaniem.

 

„Prowadź swój pług przez kości umarłych” pod płaszczykiem wątku sensacyjnego także zawiera pewien pierwiastek metafizyczny. Zaczyna się tajemniczo. Zima, pola i drzewa pokryte białym puchem. W niewielkiej, spokojnej osadzie położonej w Kotlinie Kłodzkiej blisko granicy z Czechami, w niewyjaśnionych okolicznościach ginie miejscowy kłusownik – Wielka Stopa. Zadławił się kością sarny, czy został zamordowany? Emerytowana nauczycielka języka angielskiego Janina Duszejko ma własną teorię. Jest bowiem przekonana, że zemściły się na nim leśne zwierzęta, konkretniej sarny. Lokalna społeczność, a przede wszystkim policja oczywiście odrzuca te szalone rewelacje. Ale starsza obrończyni i miłośniczka wszelakich przedstawicieli fauny, przeczuwa, że to nie koniec. Wszak w okolicy działa prężnie Koło Myśliwskie, zatem jego członkowie – „odważni” panowie siedzący w ambonach (nie po to, by przemawiać) są zagrożeni…

 

Z zaciekawieniem śledzi się poczynania głównej bohaterki-narratorki, wpada z nią na kolejne tropy. I trwa to aż do samego, dla jednych zaskakującego, a dla reszty raczej przewidywalnego końca.  Autorka dużo uwagi poświęca samotnej emerytce. Bo kobieta to niezwykła, patrząca na świat inaczej, niż wszyscy wokół. Otóż jej życiem kierują… gwiazdy. Dawno temu budowała mosty m.in. w Syrii, dziś nie ukrywa pasji, jaką jest astrologia. Przez to większość, poza sąsiadem Matogą i młodym przyjacielem Dyziem – informatykiem i tłumaczem poezji Williama Blake’a, nazywa ją niegroźną, aczkolwiek zdziwaczałą staruszką. Janina ma w sobie sporo wrażliwości i serdeczności, ale…  I tu jest problem. Gdy przeciętny czytelnik (mało zainteresowany astrologią) zabrnie do połowy książki i odkryje filozoficzne monologi oraz głęboką wiarę we wpływ planet na życie każdego człowieka, zirytowany będzie miał ochotę podejść i przemówić jej do rozsądku. Lepiej więc polegać na policji i nie słuchać kobiety bujającej w obłokach, która imiona ludziom nadaje, patrząc na wygląd i charakter? Co ostatecznie wygra? Racjonalne podejście czy metafizyka?

 

Tokarczuk ośmiesza polską, wiejską i małomiasteczkową mentalność, szczególnie u tych zajmujących wysokie stanowisko oraz zachowanie przyjezdnych-nowobogackich, których domami pani Janina zajmuje się podczas ich nieobecności. Najważniejszy jest jednak temat ingerencji homo-sapiens w przyrodę (tak sugestywnie tutaj opisanej). „Prowadź swój pług…” to ekologiczny thriller moralny, zmuszający do szerokiej dyskusji i zastanowienia się, gdzie leży granica wtargnięcia na ziemię dzikich zwierząt. Zaglądając do publikacji i otwierając portale poświęcone myślistwie, odnajdujemy stwierdzenie, że to sztuka polowania, polegająca na tropieniu, podchodzeniu, osaczaniu i zabijaniu mieszkańców lasu zgodna z prawem i etyką łowiecką. Na jednej szali zdobycie pożywienia i futer, na drugiej kontrola równowagi w świecie fauny jako usprawiedliwienie okrutnego cierpienia zadawanego zwierzętom (wnyki, ukryte pułapki). Smutna i przerażająca rzeczywistość…

 

Ocena: 7/10

 

*Na podstawie książki Agnieszka Holland nakręciła film pt. „Pokot”, za który nagrodzono ją Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie. Choć miejscami, jak sądzą krytycy, jest zbyt groteskowy, to śmiało można go rozpatrywać w kategoriach proekologicznego, feministycznego manifestu.  

 

*Książkę wypożyczyłem z Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zdzisława Arentowicza we Włocławku mieszczącej się nu ulicy Warszawskiej 11/13.

*Recenzja ukazała się również na portalu Centrum Sceny.pl

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję