Rozdział I

 

Czarne roku 2024, zanudzony niemal na śmierć. Wysoki okularnik w wieku 40 lat. Badany był podobno od dziecka miłośnikiem szeroko pojętej fantastyki.

 

Okładka "Drogi Królów" (fot. Wydawnictwo MAG)

 

A więc minęła ponad dekada, odkąd „Droga Królów” ujrzała światło dzienne w Ameryce. To powieść z gatunku high fantasy, rozgrywająca się w fikcyjnym świecie o nazwie Roshar. To jednocześnie pierwsza książka z serii Archiwum Burzowego Światła (tak – burza i światło mają tu spore znaczenie), która do naszego kraju trafiła w 2014 roku nakładem wydawnictwa MAG.

 

Lecz magiczna nie jest. I żadne chwałospreny nie fruwają wokół głowy. Raczej męczospreny. Bo Sanderson sprawia, że idę drogą przez dżunglę, ale im dalej, tym coraz bardziej gęste zarośla. Nie pomaga trzymana w dłoni maczeta. Skarbu nie widać. Czy jest nadzieja, że dotrę do końca tej wyprawy?

 

Prawie cała „Droga Królów” to jedna, wielka ekspozycja. Budowanie świata zajmuje Ci, o pisarzu, tak sporo czasu (75 rodziałów!, 9 interludiów!), że zapominasz o lepszym rozpisaniu intryg, włożeniu od ust postaci mięsistych dialogów i w ogóle przedstawieniu ciekawszych, niejednowymiarowych bohaterów (poza Kaladinem, któremu kibicuję, ale o tym później). Na szczęście finał wynagradza, zachęcając do sięgnięcia po kolejne tomy, choć boję się to zrobić. Sprawdzić, jakie są „Słowa światłości”, kim jest „Dawca przysięgi”, i jak brzmią „Rytmy wojny”.

 

Rozdział II – Czyta Wojciech Żołądkowicz

 

Uff! Jak dobrze, że nie kupiłem tej książki w księgarni. Byłaby to strata pieniędzy, a na półce zabrakłoby miejsca. „Drogę Królów” odnalazłem natomiast w miejscowej bibliotece publicznej. Ale nie w formie papierowej, tylko na płytach CD. Wahałem się, gdyż nigdy „nie ufałem” audiobookom. Skoro jednak dostępna był jedynie taka wersja owej książki… Raz się żyję! Biorę! Tym bardziej że na okładce poza napisami: wydawnictwo MAG i Audioteka, widniało nazwisko: Wojciech Żołądkowicz, a więc sam książę witebski – Olgierd Giedyminowic z „Korony królów”! Ten polski aktor filmowy i teatralny ma przecież tak niski i przeszywający głos – idealnie nadający się do wrzucenia czytelnika w tajemniczy świat.

 

Audiobook "Droga Królów" (fot. PJ)

 

Żołądkowicz zatem czyta, a Ja odczuwam... skurcze żołądka.

 

Rozdział III – O co tutaj chodzi?!

 

Sama fabuła wydaje się bardzo ciekawa, ale niestety – poza ostatnimi rozdziałami – jest mało angażująca. Oto pokój w królestwie Alethkaru zostaje zakłócony. Nie następuje jeszcze tzw. Spustoszenie przez strasznych Pustkowców, czyli globalna katastrofa, którą mogą powstrzymać legendarni, zaginieni Świetliści Rycerze w swoich mocarnych Pancerzach Odprysków, z zaczarowanymi Ostrzami w dłoniach, wyznający zasadę: „chronić tych, którzy nie mogą ochronić się sami”. Nie czuć więc wysokiej stawki, związanej z przetrwaniem ludzkości. Opowieść zaczyna się bowiem zamachem na króla Gavilara, którego dokonuje tajemniczy Szeth-syn-syn-Vallano (jak ten Wojciech nie skaleczył języka, to ja nie wiem). Wina spada jednak nie tyle na Parshmenów – niewolników służących na królewskim dworze, co na Parshendich – rasę zamieszkującą Strzaskane Równiny. A więc wojna. A więc zemsta! Syn władcy z pomocą zaufanych arcyksiążąt – archetypicznego Dalinara i paskudnego Sadeasa pragnie raz na zawsze wybić wszystkich wrogów, nie zdając sobie sprawy, że jego otoczenie knuje, kłamie i rywalizuje, a pewna starożytna księga może odmienić losy świata przeżartego rozkładem niczym wrzód.

 

Równolegle Sanderson wprowadza na arenę Kaladina – chłopaka, który zamiast profesji chirurga (tego chciał ojciec), wybiera wojskowe koszary u lorda Amarama. Jako ochotnik, miał wyraźne powody, aby iść pod prąd przeznaczeniu. Ale Kaladin nie toruje sobie drogi włócznią. Zostaje bowiem niewolnikiem i jako jeden z mostowych stara się przetrwać w „okopach”. Nosi na plecach potężną konstrukcję pozwalającą na przejście żołnierzom/rycerzom (gubię się, kto ma zbroję, a kto mundur) i unika strzał. Nie tylko on jest młodym bohaterem z motywacją. Jest też uparta i irytująca Shallan – jasnooka dziewczyna z pośledniego rodu, której rodzina i ziemie są w niebezpieczeństwie. Ona z kolei stara się ukraść magiczny dusznik – urządzenie służące do transmutowania przedmiotów. Aby to uczynić, musi najpierw zostać podopieczną Jasnah Kholin, siostry obecnego króla Alethich.

 

Żołądkowicz również się stara – zmienia tembr głosu, oddaje emocje, punkt widzenia tychże postaci. I chwała mu za to, bo większość dialogów to rozmowy na poziomie „taniego melodramatu”. Wszystko jest rozwleczone, rozwałkowane jak naleśnik.

 

Rozdział IV – Uduchowiona książka

 

No może wreszcie teraz! Nie. Połowa książki – no może teraz? Nie! Akcja stoi w miejscu. Nieśpieszna narracja może być zaletą – owszem. Ale nie w powieści, gdzie przez wiele stron jedzą dżem i jest tylko jeden „fajny” bohater, za którym chce się podążać, i który – jako wybraniec – przechodzi pewną przemianę. W częściach jemu poświęconych faktycznie namacalny jest brud, brutalność, niesprawiedliwość tego świata. Przez resztę stron toczę heroiczną walkę z samym sobą…

 

„Nadchodzi Wieczna Burza” – powtarzane są te słowa. A je czekam na nią, jak na Zimę w „Grze o tron”. Ale „Droga Królów” to nie „Pieśń lodu i ognia”. To też nie „Władca Pierścieni”, w którym bardzo martwimy się o losy niewinnych istot. Brandon Sanderson tworzy nie low, a high fantasy, jednak przymiotnik high jest w tym przypadku tylko określeniem budowania rzeczywistości. Bo to nie wysoka jakość fabularna, a bardziej światotwórcza. Do głowy wchodzą oryginalne nazwy: czarodziejskie fabriale, łączotrzciny do komunikowania się, ostrza odprysków do przecinania skał, spreny reagujące na otoczenie i ludzkie emocje. To elementy ożywione i nieożywione, jakże wspaniale opisujące „bogaty” Roshar, gdzie fauna i flora przystosowuje się do ochrony przed arcyburzami. Widać też, że autor inspiruje się „afrykańską kulturą” (dziwne plemię Parshendich). Jednak jest Coś jeszcze poza zapychaczami w formie interludiów, co może przytłaczać albo wybijać z tak skrupulatnie konstruowanego, rządzącego się swoimi prawami, makro i mikro świata.

 

Duchowość! Sanderson – wykładowca twórczego pisania (sic!), dwukrotny laureat nagrody Hugo (okej…) jako członek Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, przy pracy nad „Drogą Królów” miał chyba misję. Jaką? Stworzyć „Biblię” fantasy. Książkę nawracającą na słuszną wiarę, w której Świetliści Rycerze są Aniołami, nowymi Jezusami, przed którymi niechaj drżą grzesznicy. Nie udała mu się ta sztuka, choć cały czas ma się wrażenie obcowania z czymś, co miało być z założenia wielkim, natchnionym… To ja już wolę skromniejszych „Królów Wyldu”, czyli przygodową opowieść o drużynie najemników – schematyczną, lecz łamiącą klasyczne schematy gatunku i bawiącą się konwencją.

 

Bo pierwszy tom „Archiwum Burzowego Światła” to droga kręta i długa, fundująca jednak przykuwające uwagę, rozbudzające, zakończenie.

 

Epilog – przykra niespodzianka

 

Słucham sobie audiobooka. Płyta CD 1 urywa się jakoś tak nagle. Czas więc włożyć drugą. I coś jest nie tak – jakby nastąpił duży przeskok fabularny. Okazało się, że (prawdopodobnie w wyniku technicznego błędu lub z winy Audioteki) brakuje kilku rozdziałów (podobnie na drugim CD). Miałem już machnąć na to ręką! Wszak w książce liczącej tysiąc stron, pominięcie kilkudziesięciu stron, nie sprawi problemu. A jednak postanowiłem znaleźć te zagubione strony w formie tekstu w internecie. Czy zmieniły one ostateczną oceną na wyższą? Nie. Ale mam chociaż czyste sumienie, że zmierzyłem się z całością w... dwa miesiące i dla całości wydałem werdykt. I wiem, że wersja papierowa zawsze będzie lepsza od tej audio – dająca więcej frajdy i mocniej pobudzająca wyobraźnię.

 

Ocena: 5/10

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję