Nagrody Nobla 2015 przyznane – Podsumowanie - Kultura

Informacje o samej nagrodzie możecie odnaleźć na portalu Altao.pl w poprzednim tekście z 2014 roku. Przejdźmy więc do laureatów.

 

Laureaci 2015

 

Medycyna i Fizjologia

 

  

Nicienie i komar przenoszący malarię (źródło: wikimedia.org)

 

Osiem mln koron szwedzkich rozdzielono na dwie połowy. W tej dziedzinie wyróżniono bowiem Irlandczyka Williama C. Campbella i Japończyka Satoshi Omurę oraz dodatkowo 85-letnią Chinkę Youyou Tu. Panowie odkryli nowe sposoby leczenia zakażeń wywoływanych przez pasożytnicze nicienie. Natomiast sędziwa pani Tu (pierwsza Chinka nagrodzona Noblem) odkryła metody walki ze straszliwą malarią. Opracowane przez nich terapie pomogą milionom zakażonych ludzi na całym świecie.

 

Fizyka

   źródło: wikimedia.org

Tu zwyciężyli Kanadyjczyk Arthur B. McDonald i Japończyk Takaaki Kajita. Nagrodę w kategorii Fizyka przyznano im za odkrycie oscylacji neutrin – zmiana z elektronowych w tzw. mionowe i taonowe, co jest dowodem na to, że posiadają one swoją masę. To odmieniło rozumienie najgłębszych tajników materii i może okazać się niezwykle kluczowe dla postrzegania Wszechświata.

 

Czym są neutrina?

 

To cząstki elementarne (na zdj. w powiększeniu), które przenikają przez nasze ciała (mimo że są ich biliony, nie da się ich poczuć), a także ołowiane ściany, ziemię, skały, wodę, gwiazdy i planety. Krótko mówiąc, przez wszystko. Badania nad nimi nie należą do łatwych, gdyż po pierwsze słabo oddziałują z materią, a po drugie są obojętne elektrycznie. Powstają na Słońcu, w reaktorach jądrowych, a nawet w ziemskiej atmosferze, dzięki promieniowaniu kosmicznemu oraz w… ludzkich ciałach podczas rozpadu promieniotwórczych izotopów potasu.

 

Chemia

  źródło: wikimedia.org

Komitet Noblowski tym razem przyznał nagrodę trzem profesorom za ich badania mechanizmów naprawy naszego łańcucha DNA. Tomas Lindahl – pochodzący ze Szwecji wykładowca chemii medycznej i fizycznej w Wielkiej Brytanii, Paul Modrich – pracownik Howard Hughes Medical Institute oraz Turek Aziz Sancar – profesor biochemii na University of North Carolina School of Medicine w USA wyjaśnili na poziomie molekularnym, jak komórki naprawiają uszkodzone DNA i chronią genetyczną informację. Co więcej, ich badania nad naprawczymi mechanizmami dostarczyły istotnej wiedzy na temat funkcjonowania ludzkich komórek i wyjaśniły podłoże chorób genetycznych. To wszystko pomoże ulepszyć terapie przeciwnowotworowe.

 

Literatura

 

Swietłana Aleksiejewicz (źródło: wikimedia.org)

 

W tej dziedzinie doceniono białoruską pisarkę Swietłanę Aleksiejewicz. Jest ona tworzącą w języku rosyjskim autorką licznych książek reporterskich wyróżnianych nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskiego. Spod jej doskonałego pióra wyszły m.in. takie tytuły jak: „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” - bezpośrednia i szczera opowieść o radzieckim szowinizmie, „Czarnobylska modlitwa” – opis katastrofy elektrowni atomowej z perspektywy naocznych świadków tamtych wydarzeń oraz „Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka” – rzecz o przemianach gospodarczo-społecznych po upadku Związku Radzieckiego. Nobel dla Aleksijewicz to hołd dla – jak uzasadnił Komitet – „jej całej dotychczasowej polifonicznej twórczości – pomniku cierpienia i męstwa w naszych czasach”.

 

Pokojowa Nagroda Nobla

 

Tu nie obyło się bez zaskoczenia. Mało kto bowiem obstawiał jako zwycięzcę Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego. Pokojową Nagrodę Nobla organizacja ta otrzymała za „wkład w budowanie pluralistycznej demokracji w Tunezji po jaśminowej rewolucji z 2011 roku”.

 

Katalizatorem do powstania latem 2013 Tunezyjskiego Kwartetu na rzecz Dialogu Narodowego były polityczne zabójstwa i rosnące niepokoje społeczne zagrażające procesowi demokratyzacji w Tunezji. W jego skład wchodzą cztery organizacje kluczowe dla społeczeństwa obywatelskiego. Są to: Tunezyjska Konfederacja Przemysłu, Handlu i Rzemiosła (UTICA); Tunezyjska Liga Praw Człowieka; Tunezyjska Rada Adwokacka oraz centrala związkowa UGTT (Powszechna Tunezyjska Unia Pracy).

 

Nauki ekonomiczne

 

Na koniec trzeba wspomnieć, kto otrzymał Nobla w ekonomii. Jest nim Angus Deaton – posiadacz obywatelstwa amerykańskiego i brytyjskiego, absolwent Uniwersytetu Cambridge, który zajmował się badaniem ubóstwa, a konkretniej mówiąc analizą zagadnień konsumpcji, ubóstwa i dobrobytu. Dzięki niemu lepiej poznamy wybory konsumentów i zrozumiemy, na czym polega zjawisko biedy w ówczesnym świecie, a co za tym idzie w przyszłości odkryjemy sposoby, aby tę biedę ograniczyć.

 

Uwaga! Przypomnę, że ekonomiczny Nobel został ustanowiony dopiero w 1968 roku z okazji 300-lecia utworzenia Banku Szwecji, czyli szwedzkiego banku centralnego. W przeciwieństwie do pozostałych wyróżnień, tego nie ustanowił Alfred Nobel.