Przypomnijmy raz jeszcze. Nagroda Nobla przyznawana jest od 1901 roku, a ustanowiona została przez Alfreda Nobla – słynnego wynalazcę dynamitu, który to swoją pokaźną fortunę przekazał w dysponowanie Szwedzkiej Akademii Nauk. A następnie polecił nagradzać ludzi uzdolnionych w dziedzinie chemii, fizyki, fizjologii lub medycyny oraz literatury i pokoju. Od 1968 roku pojawiła się kolejna kategoria, czyli nauki ekonomiczne. Do tej pory na liście nagrodzonych jest aż 900 osób lub instytucji. Kto dołączył do tego zacnego grona w roku 2016?

 

Oto Laureaci 2016:

 

Medycyna i fizjologia

 

W tej ważnej kategorii zwyciężył Japończyk – Yoshinori Ōhsumi. Cóż takiego odkrył? Ten związany z Tokijskim Instytutem Technologicznym biolog dostał Nobla za odkrycie mechanizmu przetrwania komórek poprzez „karmienie się” się jej własnymi obumarłymi lub uszkodzonymi strukturami (profesjonalnie określając – mechanizmów autofagii). Swoje, jak to nazwano, błyskotliwe eksperymenty przeprowadzał w latach 90. XX wieku. Dzięki nim został ustalony nowy paradygmat w rozumieniu tego, jak odradzają się składniki komórek. To spowodowało, że dziś lepiej rozumiemy różne procesy fizjologiczne, takie jak adaptacja głodu czy odpowiedź na zakażenie.

 

Komórka (źródło: wikimedia.org)

 

Fizyka

 

W fizyce nagrodzono trzech amerykańskich naukowców. Panowie Duncan Haldane, John M. Kosterlitz i David J. Thouless (każdy pracujący na innym uniwersytecie). Otrzymali oni Nobla (medale, dyplomy i osiem milionów koron szwedzkich do podziału) za „teoretyczne odkrycia topologicznych przejść fazowych i topologicznych faz materii”. Brzmi niezbyt jasno prawda? A co, jak napiszemy, że dzięki temu otworzyli wrota do wcześniej nieznanego świata. Robi się wtedy intrygująco.

 

Materia (źródło: wikimedia.org)

 

Dzięki zaawansowanym metodom matematycznym analizowali bardzo osobliwe stany materii – superciecze pozbawione lepkości oraz cienkie warstwy magnetyczne i nadprzewodniki przewodzące prąd elektryczny bez oporu. Dzięki tej trójce badaczy może nastąpić spory postęp w elektronice i materiałoznawstwie.

 

Warto jeszcze dodać, czym jest tzw. topologia. To dość ważny dział matematyki – badanie własności, które nie zmieniają się nawet po poważnym deformowaniu obiektów: figur, brył itp.

 

Chemia

 

Chemia to równie istotna nauka jak fizyka. Tutaj też nagrodzono trzech panów. Nobla (dyplomy, medale i osiem milionów koron) otrzymali: Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart oraz Bernard L. Feringa (każdy z nich to profesor mieszkający i pracujący w różnych krajach: Francja, USA, Holandia). Cóż takiego dokonali? Otóż prestiżowe wyróżnienie przyznano im za „zaprojektowanie i syntezę maszyn molekularnych” (czyt. sztucznych mięśni i miniaturowych silniczków, koniecznych do rozwoju nanotechnologii oraz czujników i systemów przechowywania energii).

 

Kadr z filmu „Interkosmos” z 1987 roku 

 

Literatura

 

Zapewne niektórzy, kiedy usłyszeli, kto dostał Nobla z Literatury nieco zdębiali. Muzyk Bob Dylan. Nie. Jak to możliwe? Ano możliwe. Jak Akademia Szwedzka uzasadniła swój wybór? Dylan otrzymał Nobla za „tworzenie nowych form poetyckiej ekspresji w ramach wielkiej tradycji amerykańskiej pieśni”. Bo należy wiedzieć młodzi fani Biebera, że Bob Dylan to nie tylko piosenkarz (dla Was jakiś tam starszy jegomość albo nic Wam nie mówi jego nazwisko), ale także, a może przede wszystkim wybitny poeta! Dodatkowo sam komponuje. Jest królem bardów. Ikoną nad ikonami.

 

Dylan na muzycznej scenie działa od lat 60. XX wieku. Jednym z jego sztandarowych utworów jest słynny „Knockin’ on Heaven’s Door” z filmu „Pat Garrett i Billy the Kid”. Napisał i skomponował wiele klasyków, które później zaśpiewało wielu różnych wykonawców. Wyjątkowo rymuje, tworzy uniwersalne teksty. Wierny tradycji, skłaniający innych do refleksji na temat ludzkiej egzystencji. Aby o jego życiu i twórczości opowiedzieć w pełni, należałoby napisać osobny, bardzo obszerny artykuł. Dylan wcześniej otrzymał m.in.: Oscara (za piosenkę do filmu „Wonder Boys”), Grammy oraz Pulitzera. Jest więc jednym z najbardziej spełnionych artystów na świecie. Dlaczego więc milczy na wieść o przyznaniu mu Nobla? Czyżby nie był nią zainteresowany?

 

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

Pokojowa Nagroda Nobla

 

Pokojową Nagrodę Nobla Komitet Noblowski przyznał prezydentowi Kolumbii. Juan Manuel Santos jest przywódcą tego kraju od 2010 roku. Wcześniej był też dziennikarzem i działaczem. Tegoroczna nagroda Nobla w tej dziedzinie to jednocześnie hołd dla mieszkańców Kolumbii wierzących w sprawiedliwy pokój oraz dla ofiar wojny domowej, która była jedną z najdłużej trwających wojen na świecie.

 

Santos został nagrodzony za wysiłki na rzecz zawarcia pokoju z FARC (Rewolucyjne Siły Kolumbii), a co za tym idzie zakończenia konfliktu zbrojnego, który pochłonął wiele tysięcy ofiar. Z liderem rebeliantów FARC – Rodrigo Londono podpisał liczące aż 297 stron porozumienie.

 

Nauki ekonomiczne

 

Tu Nobla przyznano za „wkład w teorię umów (kontraktów)”, a otrzymali ją Brytyjczyk Oliver Hart oraz pochodzący z Finlandii Bengt Holmström. Wszelkie zawieranie umów dotyczy każdego z nas, czy to umowy o pracę, czy akty notarialne itp. Kto i jak powinien być wynagradzany? Kwestia zysku a kwestia szczęścia lub pecha danej firmy. Nad tym między innymi zastanawiali się i to zagadnienie badali Hart i Holmström.

 

Przypomnijmy, że Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii została ufundowana przez szwedzki bank centralny, a laureatów wybierają eksperci Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.

 

Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy! 

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję