Rok 2019 był dla nas, Polaków szczególny. Cieszyliśmy się bowiem z wyróżnienia dla Olgi Tokarczuk w dziedzinie LITERATURY. Teraz Nagrodą Nobla także uhonorowano kobietę. Mowa o amerykańskiej poetce – Louise Glück.

 

Laureatka w dziedzinie Literatury - ilustracja (źródło: Niklas Elmehed/Twitter/Nobel Prize)

 

Ta urodzona w Nowym Jorku mistrzyni pióra jest starsza niż Tokarczuk – skończyła 77 lat. Do tej pory napisała kilkanaście tomów wierszy, w tym najnowszy pt. „Faithful and Virtuous Night” (Giroux, 2014), za który zdobyła National Book Award w kategorii poezja. Jest szesnastą w historii kobietą, której przyznano literackiego Nobla. Wydała też takie tomiki, jak: „Poems 1962-2012”, „A Village Life: Poems”, „Averno”, „The Seven Ages”, „Vita Nova”, „October”. Stworzyła również mi.in. eseje zatytułowane jako „Proofs and Theories: Essays on Poetry” (Ecco Press, 1994). Poetka wykłada obecnie na Yale University. A na swoim koncie ma już Pulitzera (za tom pt. „The Wild Iris” w 1993 roku). Co ciekawe, żadna z jej książek nie została jeszcze przetłumaczona na język polski. Poniżej przedstawiam tłumaczenie jednego z jej wierszy, którego dokonał Bartłomiej Pasiak. Utwór „Przeszłość” jest dowodem na to, dlaczego nagrodzono akurat panią Louise i dobrze wpisuje się w uzasadnienie przyznania Nobla. Kobieta ma bowiem niezwykły talent. Jej „bezbłędny poetycki głos, który z surowym pięknem czyni indywidualną egzystencję uniwersalną” zachwycił Akademię.

 

Tłumaczenie wiersza pt. "Przeszłość" (fot. Bartłomiej Pasiak)

 

A co z innymi kategoriami i ze zwycięskimi nazwiskami? Sprawdźmy.

 

MEDYCYNA I FIZJOLOGIA

 

Laureaci w dziedzinie Medycyny - ilustracja (źródło: Niklas Elmehed/Twitter/Nobel Prize)

 

W tej dziedzinie najlepsi okazali się pochodzący z Ameryki Północnej naukowcy. To Harvey J. Alter, Michael Houghton i oraz Charles M. Rice. Nagrodę otrzymali za odkrycie i opisanie wirusa powodującego zapalenie wątroby typu C (HCV). Dzięki nim mamy badania przesiewowe, a także leki, za pomocą których można wyleczyć chorych.

 

CHEMIA

 

Laureatki w dziedzinie Chemii - ilustracja (źródło: Niklas Elmehed/Twitter/Nobel Prize)

 

Komitet noblowski nie mógł się mylić, co do swojego wyboru. Dwie kobiety: francuska mikrobiolog Emmanuelle Charpentier oraz specjalistka od biochemii Jennifer A. Doudna opracowały „genetyczne nożyczki”, czyli niezwykle precyzyjne i wydajne metody edycji genomów! I właśnie za to zdobyły tegorocznego Nobla.

 

Owa metoda – nazywana profesjonalnym, naukowym językiem jako CRISPR/Cas9 – jest od momentu jej opracowania w 2012 roku, jednym z najbardziej precyzyjnych narzędzi do modyfikowania genomów. Dzięki niej istnieje możliwość bardzo precyzyjnego wprowadzania zmian w DNA zwierząt, roślin (lepsze radzenie sobie z suszą itp.), a także różnych mikroorganizmów. Co więcej, przyczynia się ona do postępu w dziedzinie leczenia nowotworów (sposoby walki z chorobami dziedzicznymi są więc na wyciągnięcie ręki).

 

FIZYKA

 

Tutaj czuwał duch samego Stephena Hawkinga. Dlaczego? Bo nie dość, że Nobel został przyznany za badania nad czarnymi dziurami (które były przedmiotem badań i zainteresowań, wspomnianego i słynnego fizyka teoretycznego), to jeszcze wśród trójki laureatów jest Roger Penrose. To kosmolog, bliski współpracownik i przyjaciel Hawkinga. Panowie wspólnie opracowali twierdzenia o osobliwościach w ogólnej teorii względności, nazywane również twierdzeniami Hawkinga-Penrose'a.

 

Laureaci w dziedzinie Fizyki - ilustracja (źródło: Niklas Elmehed/Twitter/Nobel Prize)

 

Sam Penrose podczas wieloletniej pracy naukowej wykazał,, że teoria względności Einsteina bezpośrednio implikuje obecność i tworzenie się czarnych dziur we Wszechświecie! Poza nim z nagrody Nobla cieszą się również astronomowie: Reinhard Genzel i Andrea Ghez, którzy odkryli supermasywny, zwarty i niewidoczny obiekt leżący w centrum naszej Galaktyki. Uwaga! Należy dodać, że Andrea Ghez jest dopiero czwartą kobietą, która otrzymała Nobla w dziedzinie fizyki.

 

Ogólnie chodzi tutaj o badanie czarnych dziur – zarówno pod kątem teoretycznym (Penrose), jak i tym obserwacyjnym (Genzel i Ghez). Mimo że są one ciągle tajemniczymi obiektami, to już nie jedynie matematycznymi ciekawostkami. W ostatnich dekadach poczyniono znaczące postępy związane z ich obserwacjami.

 

Odkrycia tegorocznych laureatów Nagrody Nobla dają więc zupełnie nowe możliwości badań obiektów o masie odpowiadającej… czterem milionom mas Słońca! Pojawia się więcej pytań, ale to dobra motywacja do dalszego ich „penetrowania”. Dokładna budowa, wyniki testów teorii grawitacji w ich bezpośrednim sąsiedztwie – to być może już niedługo będzie lepiej poznane.

 

POKOJOWA NAGRODA NOBLA

 

A tę otrzymała… Greta Thunberg, nastoletnia aktywistka klimatyczna ze Szwecji. Przepraszam. Poniosło mnie. Na szczęście tak się nie stało. Nie o jej wiek, czy przekonania chodzi, ale o to, że byłoby to nielegalne w świetle testamentu fundatora nagrody Alfreda Nobla, jak słusznie oznajmili w poniedziałek przedstawiciele inicjatywy The Nobel Peace Prize Watch.

 

Laureat w dziedzinie Pokojowej Nagrody Nobla - ilustracja (źródło: Niklas Elmehed/Twitter/Nobel Prize)

 

Pokojowa Nagroda Nobla trafiła do Światowego Programu Żywnościowego (World Food Programme). To agencja ONZ i jednocześnie największa organizacja humanitarna świata, którą powołano do zwalczania globalnego głodu.

 

Norweski Komitet Noblowski (złożony z pięciu osób wybranych przez parlament) był zgodny, co do swojej decyzji. Jego przewodnicząca Berit Reiss-Andersen tak skomentowała wybór: „Światowy Program Żywnościowy został doceniony za swoją pracę na rzecz zwalczania głodu i wkład w możliwość zaistnienia pokoju na obszarach objętych konfliktem”. Co więcej, dodała, że „pandemia koronawirusa spowodowała, że więcej ludzi głoduje. Sytuacja pogarsza się w takich krajach, jak Jemen, Kongo, Nigeria, a kombinacja choroby i głodu jest szczególnie niebezpieczna”.

 

„Do czasu wynalezienia szczepionki żywność jest najlepszą szczepionką” – trudno nie przyznać racji temu stwierdzeniu. (źródło: www.nobelprize.org)

 

World Food Programme (WFP) ma siedzibę w Rzymie. A jej biura znajdują się w ponad 80 krajach. Intensywnie pomaga tam, gdzie zagrożone jest ludzkie życie, gdzie nie da się samodzielnie wytwarzać żywności (winą są wojny i katastrofy naturalne) Głównym celem jest więc wsparcie społeczności w odbudowie normalnego życia.

 

---

 

W poniedziałek 12 października przyznana zostanie ostatnia nagroda w dziedzinie ekonomii, ufundowana przez Bank Szwecji. Największe szanse mają badacze pokazujący, jak stabilizować gospodarkę, oraz naukowcy zajmujący się problematyką służby zdrowia. Kto ją ostatecznie zdobędzie?

 

Aktualizacja 12/10/2020:

 

Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii zostali Amerykanie: Paul Milgrom i Robert Wilson. Otrzymali ją za badania nad znaną w mikroekonomii teorią aukcji. A konkretniej za: „ulepszenia teorii aukcji i wynalezienie nowych formatów aukcji, które przyniosły korzyści sprzedawcom, kupcom i podatnikom na całym świecie”.

 

Laureat w dziedzinie Ekonomia - ilustracja (źródło: Niklas Elmehed/Twitter/Nobel Prize)

 

---

 

Jak wiemy, wręczenie nagród odbywa się co roku 10 grudnia w Sztokholmie. Jednak, po raz pierwszy od 1944 roku, z powodu pandemii, złote medale z wygrawerowanym na awersie wizerunkiem fundatora Alfreda Nobla, datą jego urodzenia i śmierci zapisaną cyframi rzymskimi oraz łacińską inskrypcją „Inventas vitam iuvat excoluisse per artes” („Uczyńmy życie lepszym przez naukę i sztukę” – przy. red.) oraz dyplomy od króla Szwecji, nie zostaną wręczone bezpośrednio w trakcie pięknej uroczystości. Wszyscy laureaci otrzymają je w swoich krajach lub na terenie ambasad Szwecji czy w instytucjach, dla których pracują!

 

Medal Noblowski (źródło: www.flickr.com/photos/gasi/322543057)

 

Na koniec nadmienię, że w 2017 roku na skutek ustabilizowania finansów zwiększono wielkość Nagrody Nobla z 8 mln koron do 9 mln. To i tak niewiele w porównaniu do pieniędzy, jakie zagarniają chociażby piłkarzy. Do dziś nie mogę pojąć, dlaczego spoceni faceci kopiący piłkę aż tyle zarabiają. To skandal!

 

Więcej o nagrodzie Nobla na oficjalnej stronie:

www.nobelprize.org

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję