Jeszcze raz przypominamy, że Nagroda Nobla to zdecydowanie najbardziej prestiżowe wyróżnienie w naukowych, a także literackim świecie. Fundatorem, jak sama nazwa wskazuje, był słynny szwedzki chemik, inżynier i przemysłowiec – Alfred Nobel (1833-1896). Co wynalazł, wszyscy dobrze wiemy. Dynamit to śmiercionośny środek, ale Noblowi zawsze zależało na dobru ludzkości, a nie jej zagładzie. Nobel zostawił po sobie testament, w którym napisał, że pragnie, aby przyznawać nagrody jego imienia w kilku kategoriach. Jego wolę przekuto w czyn. Od 1901 roku szczęśliwi chemicy, fizycy, lekarze, biolodzy, literaci oraz osoby działające na rzecz pokoju z drżeniem rąk przyjmują złoty medal z wygrawerowanym na awersie wizerunkiem fundatora, datą jego urodzenia i śmierci zapisaną cyframi rzymskimi i łacińską inskrypcją „Inventas vitam iuvat excoluisse per artes” („Uczyńmy życie lepszym przez naukę i sztukę”). Ekonomiści mogą cieszyć się z jego przyznania dopiero od 1969 roku.

 

Tradycją stał się fakt, że co roku na początku października Komitet Noblowski ogłasza całemu światu, kto zwyciężył. Nie robi jednak tego za jednym zamachem. Ma na to czas – dokładnie tydzień. W poszczególnych dniach ogłasza różne nazwiska. Poza medalem, każdy laureat otrzymuje też kaligrafowany dyplom i nagrodę pieniężną w wysokości 10 mln szwedzkich koron (przeszło 4,4 mln złotych).

 

Nagroda Nobla (źródło: news.cgtn.com)

 

Oto laureaci Nagrody Nobla 2022:

 

3 października – Medycyna i Fizjologia

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Nobel Prize (@nobelprize_org)

 

Medal będzie zawieszony na szyi profesora o nazwisku Svante Pääbo. Kim jest ten pan i czego dokonał? To pochodzący ze Szwecji biolog, a także założyciel i kierownik Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maksa Plancka w Lipsku. Przeprowadził on badania genetyczne nad ewolucją człowieka i pokazał, jak dawne geny wpływają na układ odpornościowy współczesnych ludzi (mają znaczenie fizjologiczne).

 

W werdykcie możemy przeczytać: „Dzięki swoim pionierskim badaniom Svante Pääbo dokonał czegoś pozornie niemożliwego: zsekwencjonowania genomu neandertalczyka, wymarłego krewnego współczesnych ludzi. Dokonał także sensacyjnego odkrycia nieznanego wcześniej hominida – denisowianina”. Wow!

 

Profesor Pääbo jest pewny, że przedstawiciele homo sapiens mieszali się z tymi wspomnianymi wyżej gatunkami. Dlatego właśnie dzisiejsze infekcje mają swoje źródło w pradawnych czasach. Należy też nadmienić, że Svante Pääbo powołał do życia całkiem nową dyscyplinę nauki. Mowa o paleogenomice która opisuje różnice genetyczne między żyjącym obecnie człowiekiem a wymarłym przed dziesiątkami tysięcy lat hominidem. Co ciekawe, ojciec Svantego – Sune Bergström też otrzymał Nobla, ale jako biochemik, w roku 1982.

 

4 października – Fizyka

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Nobel Prize (@nobelprize_org)

 

W tej naukowej krainie, jaką jest potężna fizyka, z Nagrody Nobla zadowoleni są: Alain Aspect, John F. Clauser i Anton Zeilinger. Panowi ci pochodzą z różnych krajów. Pierwszy z Francji, drugi z USA, a trzeci z Austrii. Co zrobili? Eksperymentowali! Zbyt ogólnie, prawda?

 

Już tłumaczymy. Wyróżnienie otrzymali za: „eksperymenty z kwantowym splątaniem fotonów, ustalenie naruszenia nierówności Bella oraz pionierskie dokonania w dziedzinie informatyki kwantowej”. No i nic się nie rozjaśniło… Chodzi to, że otworzyli drzwi do innego świata. Dzięki nim informatyka kwantowa będzie mieć zastosowanie w coraz bardziej szerokich obszarach, chociażby w bezpiecznym transferze informacji.

 

Tajemnicze splątanie kwantowe to szczególne zjawisko, w którym dwie cząsteczki zachowują się, jakby stanowiły całość, nawet gdy są rozdzielone (cokolwiek stanie się z jedną cząsteczką, to samo stanie się także z tą drugą). To pozwoli na rozwój nowoczesnej technologii w przyszłości. Grupa tych fizyków zaprezentowała teleportację kwantową – przeniesienie stanu kwantowego z jednej cząsteczki do innej, kiedy są od siebie oddalone.

 

5 października – Chemia

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Nobel Prize (@nobelprize_org)

 

Za „rozwój »chemii kliknięć« i chemii bioortogonalnej”. Właśnie za to otrzymali Nagrodę Nobla Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal i K. Barry Sharpless. Chemicy wykonali tytaniczną pracę, która doprowadziła do stworzenia „genialnego narzędzia do budowy molekuł/cząsteczek” w dziedzinie chemii funkcjonalnej.

 

To odkrycie umożliwi sprytne, szybkie i wydajne składanie ze sobą pojedynczych molekuł (w mechaniczny sposób, podobnie jak idealnie pasujące do siebie elementy klamry zatrzaskowej w szkolnym plecaku) i opracowywanie nowych leków, zarówno w laboratorium, jak i... wewnątrz ludzkich komórek!

 

6 października – Literatura

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Nobel Prize (@nobelprize_org)

 

W tej dziedzinie wygrała pisarka Annie Ernaux. Francuska dostała Nobla za „odwagę i kliniczną przenikliwość, z jaką odkrywa korzenie, alienacje i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci”.

 

82-letnia Ernaux uznawana jest za jedną z najważniejszych współczesnych francuskich autorek. W swoich książkach porusza często wątki autobiograficzne i zachwyca oszczędnym stylem. W Polsce pojawiła się tylko jedna jej powieść pt. „Lata”, za którą otrzymała nagrodę Warwick Prize for Women in Translation (znalazła się ona również na krótkiej liście dzieł nominowanych do prestiżowej Nagrody Brookera). W połowie lat 70. XX wieku zadebiutowała historią studentki z niższej klasy, która poddała się aborcji. W jej kolejnych książkach nie brakowało również wielu innych wątków feministycznych. Z czasem pisarka zaczęła umiejętnie łączyć ze sobą elementy społeczne, autobiograficzne oraz historyczne.

 

7 października – Pokojowa Nagroda Nobla

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Nobel Prize (@nobelprize_org)

 

Co ciekawe, ta nagroda jako jedyna przyznawana jest zawsze przez sąsiadów Szwedów, czyli Norwegów (Norweski Komitet Noblowski). Dlaczego? Odpowiedź nie jest do końca klarowna i oczywista. To wie sam, nieżyjący od dawna Alfred Nobel. Jasne jest natomiast to, że Nagrodę Pokojową wręcza się osobom albo organizacjom za „najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji lub redukcji stałych armii oraz za udział i promocję stowarzyszeń pokojowych”.

 

W roku 2022 przyznano ją białoruskiemu, opozycjoniście, obrońcy praw człowieka, dyrektorowi Centrum „Wiosna” Alesiowi Bialackiemu, który pozostaje w niewoli w koloni karnej od kilku lat; rosyjskiej organizacji Memoriał i ukraińskiemu Centrum Wolności Obywatelskich. Laureaci „Podjęli niezwykły wysiłek, aby udokumentować zbrodnie wojenne, przypadki łamania praw człowieka i nadużyć władzy. Wspólnie ukazują znaczenie społeczeństwa obywatelskiego dla pokoju i demokracji” – podkreślił Komitet Norweski w Oslo.

 

10 października – Ekonomia

 

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Nobel Prize (@nobelprize_org)

 

Alfred Nobel w swoim w testamencie nic nie wspomniał o takim wyróżnieniu. To Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. Coś dodatkowego, ale także ważnego. Pierwszy raz wręczono tę nagrodę pod koniec lat 60. Zdobyli ją Holender Jan Tinbergen i Norweg Ragnar Frisch za „rozwój i zastosowanie modeli dynamicznych do analizy procesów ekonomicznych”.

 

W 2022 roku przyznano Nobla za „badania nad bankami i kryzysami finansowymi” trzem ekonomistom. Są to Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond i Philip H. Dybvig. Panowie bardzo poprawili nasze zrozumienie roli banków w gospodarce, szczególnie podczas kryzysów finansowych. „Ważnym wnioskiem z ich badań jest to, dlaczego unikanie upadków banków jest kluczowe” – wyjaśniono w notce prasowej. Dzięki ich analizom można regulować rynki finansowe i radzić sobie z kryzysami.

 

Uroczysta, piękna ceremonia, bezpośredniego wręczenia Nagród Nobla odbędzie 10 grudnia (w rocznicę śmierci Alfreda Nobla). Będzie oczywiście transmitowana przez media na całym świecie i wyświetlana na YouTubie (na oficjalnym kanale noblowskim).

 

---

Poniżej jeszcze, tak dla przypomnienia, lista wszystkich Polaków, którzy otrzymali Nobla (z rokiem przyznania i dziedziną):

 

Maria Skłodowska-Curie (1903, 1911) – fizyka i chemia;

Henryk Sienkiewicz (1905) – literatura;

Władysław Reymont (1924) – literatura;

Czesław Miłosz (1980) – literatura;

Lech Wałęsa (1983) – pokojowa;

Wisława Szymborska (1996) – literatura;

Olga Tokarczuk (2018) – literatura.

 

Źródło: https://www.nobelprize.org/

 

Ogłoszenie laureatów Pokojowej Nagrody Nobla:

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję