Park Kulturowy Wietrzychowice i Sarnowo – niezwykłe przeszło tysiącletnie korzenie Kujaw - Ciekawe miejsca

Już samo przekroczenie „progu” Parku sprawia, że budzi się w nas refleksja nad minioną przeszłością, nad dokonaniami cywilizacji epoki kamiennej. Krocząc ścieżkami, nie da się nie rozmyślać o ówczesnej kulturze, o budowanych wtedy „polskich piramidach” – megalitycznych grobowcach. Bo to właśnie one przyciągają turystów do rezerwatu archeologicznego w Wietrzychowicach w okolice Izbicy Kujawskiej. Wszak istnieją na tych ziemiach kujawskich już od tysięcy lat (datuje się je na okres 3700-3000 r.p.n.e.), a eksplorowane są przez archeologów od ponad 80 lat.

 

Park został powołany do życia w lipcu 2006 roku poprzez uchwałę rady gminy i miasta z Izbicy Kujawskiej. Celem była przede wszystkim ochrona krajobrazu kulturowego i zachowanie wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami niezwykle charakterystycznymi dla miejscowych tradycji osadniczej. Bo należy wiedzieć, że – i tu ciekawostka – obok Stonehenge w Wielkiej Brytanii oraz Carnac we Francji obiekty megalityczne znajdujące się w Wietrzychowicach i oddalonym o 20 km Sarnowie (9 grobowców) są jedynymi tak niepowtarzalnymi w całej Europie!

 

Pod koniec kwietnia 2017 roku w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu odbyła się konferencja pt. „Park Kulturowy Wietrzychowice. Na europejskim szlaku megalitów”.

 

Zaiste fascynujące, ale też nieco niepokojące są te ogromne kopce kujawskie. Czyżby na cmentarzysku były pochowane… olbrzymy? Któż wzniósł ocalałe megalityczne grobowce? Jak je budowano? Komu faktycznie były przeznaczone? Te i wiele innych pytań ciśnie się na usta. Natrafiono tam na ślady mogące świadczyć nawet o… kanibalizmie!

 

Jak twierdzą badacze, „kujawskie piramidy” (taka nazwa stosowana jest nie bez powodu i kojarzy się z piramidami egipskimi) to przykład bardzo rzadko spotykanej w Polsce formy obrzędu pogrzebowego z okresu neolitu. Stanowią one dowód obecności na tych ziemiach w pradziejach ludzkości dość rozwiniętych kultur.

 

Grobowce wznosili z potężnych głazów (największe ważyły… 7-10 ton!) pasterze i rolnicy z poszczególnych plemion. Prawdopodobnie do ich transportu wykorzystywali zwierzęta pociągowe. Swoją formą przypominają one wydłużony trapez. Ich monumentalność szczególnie widoczna jest do czoła (szersza część). Same głazy tworzą tzw. obstawę, która miała ochraniać mogiły przed rozmyciem, a także odgraniczać obszar poświęcony czci zmarłego i czynnościom kultowym.

 

Nad mogiłami usypywano wielkie wały ziemne o rozmiarach, które zaskakują. Miały 1000 m³ objętości, ponad 100 metrów (nawet 150 m) długości i do 3-5 metrów wysokości! Przeważnie zmarły, czyli wysoko postawiona osoba w hierarchii plemiennej (władca), był pochowany w czole grobowca. W ten oto sposób grzebano nawet dwie lub trzy osoby naraz. I co ciekawe chowano tylko mężczyzn. Intrygujący jest też fakt, iż byli oni niewielkiego wzrostu – mierzyli najwyżej 160 centymetrów, więc olbrzymów raczej nie przypominali! Nie dożywali sędziwego wieku. Umierali często już wieku 40 lat.

 

Wysiłek i nakład pracy wkładany podczas wznoszenia takich budowli świadczy bez wątpienia o istnieniu wówczas silnej więzi plemiennej oraz o wyraźnie widocznym zróżnicowaniu społecznym. Wszak niezbędna była sprawna organizacja, aby w ogóle takie budowle postawić.

 

Łącznie w Wietrzychowicach zachowało się pięć megalitycznych grobowców. W sąsiednim Sarnowie nieco więcej, bo aż dziewięć. Patrząc się na nie, nie kryje się swojego podziwu dla ówczesnych konstruktorów i ich precyzji, która sprawiła, że „polskie piramidy” oparły się niszczącej sile czasu. Żyjący wtedy pradawni mieszkańcy znali się również na… medycynie. Świadczą o tym dwie znalezione czaszki ze śladami zagojonych ran po trepanacji!

 

Zarówno teren Parku w Wietrzychowicach, jak i Sarnowie jest odpowiednio zagospodarowany. W tym pierwszym jest np. postawiona wieżyczka widokowa, w obydwu są też drewniane ławeczki. A przy wytyczonych ścieżkach znajdują się tablice informacyjne w języku polskim oraz angielskim. Po drodze do parku czasem natkniemy się na grupę archeologów, a w Wietrzychowicach przewodnikiem (opiekunem?) może być… pies (na zdjęciu w galerii). Sam miałem wrażenie, iż był w nim zaklęty duch zmarłego tysiące lat temu mieszkańca tych ziem.

 

Jako dojechać do Parku Kulturowego?

 

Do Wietrzychowic najlepiej wyruszyć z Włocławka. Udajemy się tam drogą krajową nr 62 (w kierunku Brześcia Kujawskiego), a dalej drogą wojewódzką nr 270 do Izbicy Kujawskiej. Tam trzeba już kierować się drogą wojewódzką nr 269. W ten sposób dojedzie się do miejscowości o nazwie Naczachowo, gdzie należy skręcić w lokalną drogę. Po około 4 km jazdy naszym ozom ukaże się parking i początek ścieżki dydaktycznej oznakowanej zielonymi strzałkami, które doprowadzą nas do rezerwatu. Natomiast do cmentarzyska w Sarnowie dojazd może okazać się nieco trudniejszy. Brakuje lepszych, wyraźniejszych oznaczeń, więc najlepiej zabrać ze sobą przewodnika, który zna dobrze to miejsce i dodatkowo jest właścicielem terenowego auta. Zaprawdę powiadam Wam, że sam czułem się niczym poszukiwacz zaginionych grobowców, uparcie i odważnie pokonujący wyboiste polne, kujawskie drogi i dróżki. Uwaga! Przed wyruszeniem w ciepłe wiosenne i letnie dni warto się również zaopatrzyć w środek przeciwko komarom.

 

Kto jeszcze tam nie był, a jest miłośnikiem prehistorii, dawnych wierzeń i niezwykłych, rozwiniętych kultur oraz chce na własnej skórze zaznać niepokojącej „magii”, niechaj nie czeka i uda się do Parku Kulturowego. Warto! Tym bardziej że np. na terenie Wietrzychowic co jakiś czas organizowane są różne festyny itp. atrakcje (jak choćby dobywający się we wrześniu festyn pt. „Wehikuł czasu”).

 

Więcej dowiecie się państwo, odwiedzając m.in. portal:

http://www.pkwietrzychowice.eu/