"Pan Lodowego Ogrodu" – Obcy na „Nowej Ziemi” - Recenzje książek

   (Jarosław Grzędowicz, źródło: wikimedia.org)

Wydana po raz pierwszy w roku 2005 przez Fabrykę Słów książka, rozbiła bank polskich literackich nagród przyznawanych dla fantastyki. Krótko mówiąc, otrzymała wszystkie możliwe: Sfinksa, Śląkfę, Nautilusa i najważniejszą: im. A. Zajdla. Wreszcie oddałem się lekturze i wreszcie zrozumiałem, dlaczego aż tyle wyróżnień, tyle zachwytów. 

 

„Pan Lodowego Ogrodu” to bowiem zręczne połączenie typowego science fiction z fantasy (a nawet dark fantasy). Akcja rozgrywa gdzieś daleko, daleko w odległej galaktyce na planecie Midgaard, która tylko pozornie wydaje się Ziemią II. Tlen ma? Ma. Skały i lasy są? Są. Woda jest? Jest. Mimo tego, nazwać ją przyjazną absolutnie nie można. Tam na rodowitego Ziemianina czyha m.in. poruszająca się, gęsta jak mleko, mroczna mgła, zostawiająca za sobą iście śmiertelne żniwo, a i od miecza ostrego jak brzytwa łatwo głowę stracić. Miecza powiadasz? Ano tak, gdyż na Midgaardzie panuje epoka zbliżona do naszego średniowiecza, tudzież starożytności.

 

Jednak Vuko Drakkainen – główny bohater, astronauta stanowiący jednoosobowa ekipę ratunkową to ktoś więcej, aniżeli zwykły śmiertelnik. To człowiek z przyszłości: długo szkolony, odpowiednio przebrany i ucharakteryzowany, i uzbrojony, głęboko wierzący w powodzenie tej ściśle tajnej misji  –  odnalezienia i jakby co, siłą sprowadzenia członków naukowej ekspedycji sprzed kilku lat, z którymi kontakt zostaje nagle przerwany. Za sprawą aktywowanego w mózgu „pasożyta” (cyfrala) nie wie, co to strach i panika. Co więcej, w sekundę adrenalinę zmienia w hiperadrenalinę, staje się szybki, silny i niemal niezwyciężony. Ale spokojnie, to nie żaden komiksowy Superman. To nadal „swój chłop”. Dziwnie brzmiące nazwisko zawdzięcza rodzicom (dorastał w Chorwacji, matka to Polka, ojciec pochodzi z Finlandii). W trakcie rozpoczęcia zadania, do którego zgłosił się jako ochotnik (nie myślcie, że doświadczony z niego komandos jak z filmu „Predator” itp.; bardziej outsider, który wcześniej imał się nie zawsze legalnych zajęć) jest już w średnim wieku. Nie sposób tego pana nie polubić. I przekleństwem rzucić potrafi, i ciętą ripostą, kiedy trzeba, i nieobca mu ironia, a i piwem nie pogardzi.

 

Grzędowiczowi udała się rzecz niezwykła. Idąc tropem Sapkowskiego, stworzył od podstaw zamieszkałe przez zbliżone do ziemskich stworzenia i człekokształtne istoty (jeden z ich znaków rozpoznawczych – chociażby całe czarne niczym smoła, zagadkowe oczy), krainy (w tym przypadku to planeta), i co ważne: nakreślił bardzo różnorodnych, rozbudowanych psychologicznie bohaterów o imionach wziętych żywcem jakby z legend skandynawskich czy indiańskich (Spalle, Kruczy Cień, Grunaldi Ostatnie Słowo itd.). Można im współczuć, można też się ich obawiać. Sam Vuko, postać równie niejednoznaczna, nazywa siebie dla niepoznaki „Nocnym Wędrowcem” (Ulf Nitj'sefni).

 

Co ciekawe, treść nie opiera się jedynie na szukaniu zaginionych badaczy. Trzy z dziewięciu rozdziałów poświęcone są przyszłemu następcy Tygrysiego Tronu, cesarzowi obszernego Amitraju (coś na kształt Persji lub Chin). Poza tym autor sprytnie, pomiędzy wierszami, przemyca kwestię natury ludzkiej i udowadnia, że „stała kosmiczna” dotyczy nas wszystkich – mieszkańców wszechświata. Nieważne w jakim czasie, jakim rozwoju cywilizacyjnym. Każdy jest koniec końców tylko „człowiekiem” z bagażem doświadczeń, ze swoimi wadami i zaletami, podejmującym i błędne, i pozytywne decyzje, zdolnym zarówno do czynienia zła, jak i dobra.

 

Jest coś jeszcze, co powoduje, że książka wysuwa się na prowadzenie wśród wielu pozycji gatunku. Mianowicie sposób i styl pisania. Jarosław Grzędowicz posługuje się naprzemiennie narracją, raz trzecioosobową, by za chwilę wejść w pierwszoosobowy punkt widzenia Drakkainena czy młodego imperatora.  Natomiast pomysł na rys fabularny i klimat nie jest już tak oryginalny (choć nadal interesujący). Wyraźnie odkryć można inspirację np. filmowym „Avatarem” oraz powieściami: Michaela Crichtona pt. „Zjadacze umarłych” (szerzej znane pod nazwą adaptacji, tj.„Trzynasty wojownik”) i „Księżniczką Marsa” (kinowym „Johnem Carterem”). Tam również ukazano zderzenie z inną kulturą – podróż samotnego bohatera do nieznanego świata i poznawanie go od podszewki (religii, obyczajów itp.). Vuko jest jakby skrzyżowaniem Sully’ego, Ahmeda ibn Fahdlana i Cartera, z tym że najbliżej mu (i z charakteru, i ubioru) do pomysłowego Araba przyłączającego się do Wikingów. I też ma pecha. Trafia w środek niezłej zawieruchy. Podobno trwa „wojna bogów”.

 

Zaprawdę powiadam Wam, zamykając okładkę „Pana Lodowego Ogrodu" Tomu I, nie potrafiłem szybko powrócić do otaczającej mnie sielskiej rzeczywistości (bezpiecznych, wiejskich okoliczności przyrody). Zakończenie jest tak mocnym „cliffhangerem”, że chęć sięgnięcia do kolejnych tomów jest niczym narkotyk. To nie jest arcydzieło, ale znakomita, zapadająca w pamięci, i przerażająca (ożywające malowidła Hieronima Boscha), i humorystyczna (pierwszorzędne inteligentne dialogi i monologi) uniwersalna opowieść. Jeżeli jeszcze jej nie czytaliście, pora nadrobić zaległości. Pan z Wami!

 

Ocena: 9/10