O nasChronologiaArtykułyWspółautorzyPocztaZałóż bloga
 -

"Dewajtis" – Dąb wielki duszę ludzką widzi... - Recenzje książek

Stara to książka, z końca XIX wieku, drukowana na łamach Kuriera Warszawskiego. Czytać, nie czytać. Strach w me oczy zajrzał. Że może znów będę jak ten uczeń średniej szkoły – „zmuszony” do spędzenia nocy z nudną lekturą, archaicznym językiem napisaną. Lecz „Dewajtis” z nową, przepiękną okładką, wyczyszczony z kurzy i pajęczyny przez Wydawnictwo Replika, to skarb. Dla niego można kroczyć przez ciemny bór, z dumą i odwagą w sercu. Bo Maria Rodziewiczówna „zrodziła” powieść niezwykłą, nadal powodującą łzę w oku i budzącą szacunek czytelnika. Z bohaterem, za którym też w ogień się skoczy.

Wstęp
Treść artykułu
Galeria zdjęć
Opinie
Polecane artykuły
aragorn136 (24661 pkt)Strona WWW Autora
Ilość odwiedzin:
874
Czas czytania:
1 002 min.
Autor:
aragorn136 (24661 pkt)
Dodano:
597 dni temu

Data dodania:
2023-09-28 19:14:09

Pierwsza stronica. Oj, tenże opis przyrody i pracy ludu. Czy taka będzie ta książka? Skromna w dialogi, „zamknięta” w zagrodzie z przybitą gwoździkami tabliczką: „tylko dla miłujących drzewa, pola i zwierzęta”. Oj nie. A nawet jeśli, to autorka nagrodzonego „Dewajtisa” tak przedstawia sielskość i codzienność mieszkańców Żmudzi, że nie sposób oderwać oczy. Wyobrażam sobie, że sam staje się jednym z nich. Czuję te zapachy owoców, słyszę szum wiatru, zachwycam się krajobrazami (dziś litewskimi). A przede wszystkim sympatyzuje z bohaterami (poza Witoldem rzecz jasna!).

 

Zachód słońca na polem i lasem (fot. Monika Krzyżanowska)

 

Mówili na nią „Królowa polskiego romansu”. Nazywali również „Sienkiewiczem w spódnicy”. Nie dziwota. Wszak Maria Rodziewiczówna (1864-1944) stworzyła blisko trzydzieści powieści, których obyczajowo-romansowa fabuła rozgrywała się najczęściej na Kresach. Książek poczytnych, mimo że głównie popularnych wśród ówczesnych panien z dobrego domu, marzących o szybkim zamążpójściu. Wydawało się więc, że dzisiaj mało kogo zainteresuje „wskrzeszone” dzieło pani Marii. Co tam jakieś dawne romanse, wychwalanie honoru, ciężkiej pracy, wierności i patriotyzmu. Okazuje się jednak, iż „pokrzepienie serc” i kultywowanie ważnych wartości ma nadal sens! Szczególnie w obecnych czasach, kiedy to sąsiad sąsiada w „łyżce wody topi”, a słowo miłość traci specyficzny blask.

 

Tytułowy „Dewajtis” to tysiącletni dąb, symbol wiecznego trwania. Milczący świadek powstania styczniowego i setek innych wydarzeń. Tych podniosłych, historycznych, jak i przyziemnych. A skoro On nigdzie się nie śpieszy, to i fabuła ma ślimacze tempo. Wada? Nie! Bo mogłem lepiej poznać postaci, odkryć niuanse, przytulić subtelności, zrozumieć różnice w w tamtejszym myśleniu o związkach, roli kobiet i mężczyzn (akcent patriarchalny), a także o życiu w krainie, gdzie „chleb cudzym nożem krajany niesmaczny”. W tejże książce losy zaściankowo-dworskiej społeczności nie są bardzo odległe, obojętne. Unosi się nad nimi widmo przegranej bitwy, aczkolwiek jest też światełko pozwalające wierzyć, że przyszłość dla ojczyzny będzie lepsza. Ale nie to interesuje najbardziej Rodziewiczównę, a relacje między bohaterami.

 

Litewski dąb (źródło: www.campingroutes.com)

 

Serialowy Marek Czertwan (fot. materiały prasowe/TVP)

 

Marek Czertwan – człek skryty, dziki, nieufny, z ostrymi rysami twarzy. Jednakowoż szlachetny, lojalny i obowiązku żadnego nie opuszcza. Wszak pozory mylą, warto sięgać głębiej. Drzewo „wie swoje”. „Prześwietla” Marka na wylot (uczucie i wrażliwości w nim schowane bardzo), a młodzieniec jedynie z nim potrafi „rozmawiać” szczerze, otrzymując natchnienie w momentach zwątpienia. Więź z naturą musi trwać, lecz ojciec wzywa. Leży na łożu śmierci. I rozporządza, co komu zostawia. Marek ma przejąć opiekę nad majątkiem w Poświciu – pałacem należącym ongiś do Kazimierza Orwida, uznanego za zaginionego po powstaniu styczniowym, przyjaciela Pawła Czertwana, któremu tenże zawdzięcza życie. Jako że młody Czertwan posłusznym jest, z pokorą przyjmuje ciężar na własne barki. Czy będzie ziemianinem pełną gębą? Jedna wiadomość może odmienić jego oblicze samotnika. Odnajduje się bowiem dziedziczka – Irena Orwid. Wychowywana w Ameryce córka wspomnianego Kazimierza nie drży jak skowronek w mroźny poranek. Jest otwarta, odważna i pragmatyczna. I nie zastanawia się, co wypada, a co nie. Gdy przybędzie do Europy, do tego miejsca, w którym tradycje nie giną, od razu zwróci uwagę na Marka. On jednak nieprędki będzie z jakimkolwiek okazywaniem uczuć. Ich „docieranie” czyta się bez krzty znużenia. Choć dialogi nie są współczesne, to dotyka mnie każdy gest, każde słowo. I ciekaw jest, czy Czertwan, tak pragnący dobra dla ogółu, dbający w pocie czoła o ziemię, wreszcie zajmie się własnym szczęściem, ale tym najprawdziwszym. Niby go rozumiem – przekazać majątek, zaszyć się na odludziu, kąpać się w Dubissie i mieć święty spokój, lecz wnętrze duszy ciągle zgnębione. Zatem posłuchaj szeptów prastarego Dewajtisa Marku. Jego nic nie boli, nie męczy, nie gubi. Mówi: „Źli przeminą, ty zostaniesz olbrzymem…”.

 

Gdy obok czyhają żądni bogactwa macocha i jej zadłużony synalek hulaka (irytujący Witold, a jakże!), dla których sam dworek Skomonty to za mało, to niełatwo, aby wyjrzało słońce. Ale ja przeczuwam, że Marek zaufa powyższym „szeptom”, pokona przeszkody, najgorsze wytrzyma, co właśnie ten dąb, który dziesięć wieków stoi. Na szczęście ma przyjaciół pomocą i radami służących, wśród nich chociażby chrzestny – kaleka Rymko Ragis. Człowiek bez nogi, ale za to z sercem na dłoni. Gdy Ragis coś powie, ciemne chmury znikają.

 

Zachód słońca nad rzeką (fot. Monika Krzyżanowska)

 

„Dewajtis” to nie byle jakie, tanie romansidło minionej epoki. To powieść, w której wątki ważkie przerywane są rzeczami lekkimi – na myśli mam np. konfrontację Marwitza (Amerykanina, towarzysza Irenki) z obcymi obyczajami. Ale najbardziej istotne jest to, co w mej głowie się zachowało. Pojawiła się też swego rodzaju tęsknota za czasami, gdzie prawo natury szło pod pod rękę z prawem ludzkim (kłania się „Nad Niemnem”). No i nadzieja, że przyjdzie dzień, co rany zabliźni!

 

„Gdyż ten wielki dąb patrzy i lepiej wie niż my, efemerydy! Wszystko mija. A choćby i nie minęło… Czy się stanie, co się ma stać, czy nie stanie, žemaitis zawsze zostanie. Zostanie… powtórzyło echo…”.

 

PS „Dewajtis” doczekał się serialowej ekranizacji, której premiera zbiegła się z wydaniem książki. Czy jest ona udana? O tym już w oddzielnym tekście (krótkim poście na FB lub recenzji).

 

Ocena: 8/10

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję

Mogą Cię zainteresować odpowiedzi na te pytania lub zagadnienia:





Galeria zdjęć - "Dewajtis" – Dąb wielki duszę ludzką widzi...

Temat / Nick / URL:

Treść komentarza:

Więcej artykułów od autora aragorn136

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 10 dni temu

liczba odwiedzin: 154

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 35 dni temu

liczba odwiedzin: 135

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 88 dni temu

liczba odwiedzin: 386

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 55 dni temu

liczba odwiedzin: 477

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 117 dni temu

liczba odwiedzin: 509

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 130 dni temu

liczba odwiedzin: 266

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 145 dni temu

liczba odwiedzin: 275

Polecamy podobne artykuły

autor:pj(16284 pkt)

utworzony: 345 dni temu

liczba odwiedzin: 978

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 1092 dni temu

liczba odwiedzin: 1238

Teraz czytane artykuły

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 2186 dni temu

liczba odwiedzin: 2257

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 597 dni temu

liczba odwiedzin: 874

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 3309 dni temu

liczba odwiedzin: 4238

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 2871 dni temu

liczba odwiedzin: 4286

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 1692 dni temu

liczba odwiedzin: 19725

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 2496 dni temu

liczba odwiedzin: 3087

autor:piterwm90(218 pkt)

utworzony: 1467 dni temu

liczba odwiedzin: 1478

Nowości

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 1 dni temu

liczba odwiedzin: 50

autor:eliart(701 pkt)

utworzony: 12 dni temu

liczba odwiedzin: 108

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 2 dni temu

liczba odwiedzin: 109

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 7 dni temu

liczba odwiedzin: 97

autor:admin(51302 pkt)

utworzony: 8 dni temu

liczba odwiedzin: 134

Artykuły z tej samej kategorii

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 10 dni temu

liczba odwiedzin: 154

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 201 dni temu

liczba odwiedzin: 351

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 451 dni temu

liczba odwiedzin: 1314

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 2235 dni temu

liczba odwiedzin: 5471

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 2891 dni temu

liczba odwiedzin: 5917

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 130 dni temu

liczba odwiedzin: 266

autor:aragorn136(24661 pkt)

utworzony: 162 dni temu

liczba odwiedzin: 389

Pliki cookie pomagają nam technicznie prowadzić portal Altao.pl. Korzystając z portalu, zgadzasz się na użycie plików cookie. Pliki cookie są wykorzystywane tylko do działań techniczno-administracyjnych i nie przekazują danych osobowych oraz informacji z tej strony osobom trzecim. Wszystkie artykuły wraz ze zdjęciami i materiałami dostępnymi na portalu są własnością użytkowników. Administrator i właściciel portalu nie ponosi odpowiedzialności za tresci prezentowane przez autorów artykułów. Dodając artykuł, zgadzasz się z regulaminem portalu oraz ponosisz odpowiedzialność za wszystkie materiały umieszczone przez Ciebie na stronie altao.pl. Szczegóły dostępne w regulaminie portalu.

© 2025 altao.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.
0.269

Akceptuję pliki cookies
W ramach naszego portalu stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym momencie zmiany ustawień dotyczących cookies. Jednocześnie informujemy, iż warunkiem koniecznym do prawidłowej pracy portalu Altao.pl jest włączenie obsługi plików cookies.

Rozumiem i akceptuję