"Kwestia ceny" – Złoto Sachalinu - Recenzje książek

Oto przed Wami recenzja, wydanej w czerwcu 2020 roku, „Kwestii ceny”. Tytuł może kojarzyć się z opowiadaniem Sapkowskiego, podobnie jak „Ziarno prawdy”, ale z gatunkiem fantasy nie ma nic wspólnego. Wyżej pojawiło się nazwisko Browna. To już nieprzypadkowo. W trakcie lektury, często można mieć skojarzenia z „Inferno”. Do tego główna postać – historyczka sztuki Zofia Lorentz to Robert Langdon w spódnicy. Nie „siostra” Indiany Jonesa, tylko zwykła kobieta z szeroką wiedzą ze swoje dziedziny, wrzucona w wir wydarzeń, od których zależy los całej ludzkości, współczesnej globalnej cywilizacji.

Okładka (źródło: wydawnictwo WAB); Tło (źródło: www.publicdomainpictures.net)

To nie pierwsze spotkanie z Zofią, jej mężem Karolem i córką Kasią. W 2013 roku miała premierą książka pt. „Bezcenny”, która szybko stała się klasykiem gatunku. O jej walorach nie będę się jednak wypowiadał. Jeszcze nie znalazłem czasu, aby po nią sięgnąć (!), nadrobię jednak i sprawdzę, czy odzyskanie słynnego obrazu Rafaela, jest bardziej wciągające niż wyprawa na Wyspę Przeklętą w poszukiwaniu skarby mogącego być jednocześnie darem i przekleństwem. Sama „Kwestia ceny” jest tylko albo aż dobrą powieścią – na wakacje i letni sezon jak znalazł! Nieco słabsza od „Jak zawsze” i trylogii kryminalnej, ale na tyle ciekawa, że warto przebrnąć przez te ponad… pół tysiąca stron (!). Tak. To książka obszerna, z szeregiem nazw i nazwisk, z więcej niż jednym wątkiem.

I ta wielowątkowość może być dla niektórych problemem – w pierwszych rozdziałach szczególnie. Miłoszewski nie śpieszy się bowiem z wyjaśnieniem, o jaką stawkę będzie się toczyć walka. O jakie złoto Sachalinu chodzi. Zanim Zofia Lorentz otrzyma zlecenie do tajemniczego Bogdana Smugi o fizjonomii Adriana Zandberga (już widzę minę tego polityka, który ma w ręku książkę Miłoszewskiego i zauważa, że co najmniej kilka razy występuje jego nazwisko) zgodzi się je przyjąć, aby zebrać pieniądze dla tracącego pamięć męża, wiele stronic trzeba przewertować. Powieść rozpoczyna się na początku XX wieku, kiedy to niejaki, ukryty na statku przed silnym sztormem, Benedykt Czerski – jak czytamy w opisie na okładce – przeklina patriotyczne uniesienia, które kilka dekad wcześniej doprowadziły do jego zesłania na Daleki Wschód, a teraz kazały mu wracać do ojczyzny. Był więźniem, ale ostatecznie zamienił się w badacza tubylczego ludu Ajnów. Co jeszcze, poza bezcennymi zabytkami, wiezie w skrzyniach?

Wyspa Sachalin (źródło: pikist.com)

To właśnie tam, wśród dzikiej przyrody tajgi, gdzie syberyjska pogoda daje się we znaki, są najlepsze chwile w tej powieści. Smuga jako chłodny naukowiec i wyznawca religii rozumu, wierzy, że z pomocą Lorentz uda mu się trafić na ślady swojego przodka i odnaleźć coś, co miało duży wpływ na plemię od tysięcy lat zamieszkujące wyspę Sachalin. Zygmunt Miłoszewski wzoruje postać Czerskiego na Bronisławie Piłsudskim – polskim zesłańcu i etnografie, dopisując nowe, fikcyjne elementy biografii. Świetny pomysł, aby Ajnowie i ich polski przyjaciel stanowili główną oś fabularną. Szkoda tylko, że ten magiczno-przygodowy klimat nie unosi się w niewidzialnym dla czytelnika powietrzu do samego końca. Wyobrażenia o najbardziej owłosionym ludzie, jaki żył na świecie – o brodatych mężczyznach z „ogonami” i kobietach z wąsami, w pewnym momencie znikają. Aż chciałoby się pobyć z nimi dłużej, poznać jeszcze lepiej ich niezwykłą kulturę. A tu pisarz skacze z jednego miejsca do drugiego, najbardziej lubując się (okładka nie kłamie) w przedstawianiu niecnych planów wielkich korporacji i taplaniu się w morzu.

Lud Ajnów (źródło: wikimedia.org)

Woda towarzyszy zresztą Zofii, jak zły duch (ścigający ją najemnik o śmiesznie brzmiącym nazwisku Kluzka to, przy oceanicznej potędze, mały „pikuś”). Dlaczego? Sprawdzicie sami. Nie przeszkadza mi tutaj nadmiar postaci ani średni finał. Ale już dłużyzny niestety tak – Miłoszewski nie potrafi być równie brawurowy w opisywaniu scen akcji jak Dan Brown. Do tego pewne rozwiązania fabularne, które proponuje, są zbyt… proste. Bohaterowie książki, wyraziści (postać złodziejki o wyglądzie elfiej księżniczki Arweny bliska mojego serca), którym się kibicuje, pokonują przeszkody bez większych kłopotów. Ma się wrażenie, że Zofia z historyczki sztuki za chwilę przepoczwarzy się w Larę Croft. Trochę irytują też zdania poprzedzające początek każdego z rozdziałów – za dużo zdradzają z treści. Dlatego warto je pomijać. Ale summa summarum te wady nie powodują, że ocena książki poleci w dół Rowu Mariańskiego.

Godne podziwu jest to, że autor pisał „Kwestię ceny” m.in. na pokładzie statku „Iryda”. I zaskakujące, że redakcja powieści, zbiegła się z wybuchem pandemii koronawirusa – co bez wątpienia bardziej podkreśla wydźwięk i przekaz, jaki z niej płynie. Mowa ogólnie o naszym człowieczeństwie; naukowej granicy, jaką można przekroczyć i znaczeniu genów. I wreszcie o dużej cenie, jaką warto lube nie warto zapłacić, aby poprawić los części mieszkańców planety Ziemia – chyba jedynego we wszechświecie, tak wyjątkowego świata. Nic nie trwa wiecznie. Ważne jednak, by nie dawać fałszywej nadziei, gdyż jest ona gorsza niż jej brak.

PS. Spoiler: 

Ocena: 7/10

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję