"Jurassic Park" – Dinozaury na uwięzi? Wolne żarty! - Recenzje książek

„Prawdziwa burza w mózgu, neurony na krawędzi chaosu. Obsesja to tylko odmiana uzależnienia, lecz czy którykolwiek naukowiec umie zapanować nad sobą?” – powiedział ekscentryczny matematyk Ian Malcolm i miał rację. Naprawdę dinozaury rzuciły się niektórym na mózg. Szczególnie Johnowi Hammondowi. Ów multimilioner tak był owładnięty ideą stworzenia rezerwatu, w którym zamieszkają wskrzeszone zwierzęta, że zapomniał o tym, że jak człowiek majstruje przy DNA, ingerując w naturę (faunę i florę, gwałcąc je po równo), to prędzej czy później teoria chaosu da o sobie znać. Komar zatopiony w bursztynie, którego krew posłużyła na spełnienie marzeń przy pomocy inżynierii genetycznej jest niczym motyl, który macha skrzydełkami, powodują burzę gdzieś na innym kontynencie.

 

Słyszałem opinie, że „Park Jurajski” to film ugrzeczniony w porównaniu z powieściowym pierwowzorem. Teraz już wiem, że nikt nie kłamał w tej kwestii. Książka Crichtona to techno-thriller, bogaty w krwawe opisy ataku Tyranozaurów (tu są dwa osobniki – młody i stary) i welociraptorów (ich inteligencja jest bardziej zaznaczona). Trzyma w napięciu prawie równie mocno jak film, ale oczywiście nie jest atrakcją dla dzieciaków. Gdyby adaptacja była dosłownym przeniesieniem większości scen na ekran w skali 1:1, to musiałaby otrzymać kategorię wiekową R. Jednak wówczas nie zarobiłaby setki milionów i nie sprzedano by tysiące gadżetów i koszulek. Spielberg i tak zrobił kawał świetnej roboty. Dał ludziom dzieło niby lekko przygodowe, ale zachował clou programu – „zabawę w Boga i konsekwencje, jakie z niej wynikają”.

 

 "Jurassic Park" (fot. PJ)

 

Co ciekawe, Crichton nie potrafi na kartach powieści trzymać tak równe tempo, jak słynny reżyser. Okej, wiadomo, że książka rządzi się własnymi prawami, lecz powinna mimo to wciągnąć czytelnika niczym wir wodny, nie pozwalając mu odetchnąć. W przypadku „Jurassic Park” trudno mówić o stu procentowym zaangażowaniu w przedstawioną akcję. Przeszkadza zbyt długa ekspozycja, która jednak ma swoje ciekawe momenty (czyt. kompsognaty, które w dość zbliżonej scenie pojawiły się dopiero w filmowym sequelu) oraz nieco nużące akademickie wywody. Ian Malcolm wymądrza się tutaj więcej, nawet każdy główny rozdział zaczyna się od iteracji. Jeżeli jednak ktoś jest miłośnikiem matematyki oraz racjonalnych i trafnych dywagacji na tematy ludzkie, zwierzęce i ziemskie, to będzie czuł się jak prehistoryczny krokodyl w wodzie. Inni będą natomiast szukać ciekawych bohaterów, którym zechcą kibicować. A tacy tu są, a jakże! Większość z nich z wyglądu jednak nie przypomina aktorów wcielających się w owe postacie. Jedynie John Hammond jest dość zbliżony posturą, wzrostem i wiekiem oraz Ellie Satlter, która przekonuje nas, że roślinki odbierają bodźce jak inne żywe organizmy (Laura Dern była idealną kandydatką do tej roli), natomiast Alan Grant to facet, który może i jest tym samym paleontologiem z pasją, lecz nosi brodę, hawajską koszulę i… lubi dzieci – ten filmowy nie przepadał za ich towarzystwem. Oczywiście różnic jest więcej. Tim jest starszy (nadal sympatyczny i mądry), a Lex młodsza i cholernie irytująca w tej swoje czapce i rękawicy bejsbolisty. Kto inny ginie, kto inny przeżywa, a finał co całkiem nie ta bajka, przedłużana dodatkowo czymś, co nie było aż tak potrzebne. A dialogi? Wiarygodnie napisane, lecz w kilku chwilach bywają toporne, słabo zaostrzone.

 

On czuje, że to inna atmosfera, że to nie jego świat – ten mały i duży gad. A czytelnik, spędzając „wakacje” w pobliżu Kostaryki, na wyspie Isla Nublar, patrzy oczami wyobraźni na cuda (opisy dinozaurów i ich zwyczajów to wielki plus powieści) przeradzające się w koszmar, przyznając rację autorowi, że natura zawsze znajdzie sposób, że gady na uwięzi do zły pomysł. Wydarzenia te są kolejnym przykładem tego, jak ludzka chciwość i głupota mogą łatwo doprowadzić go katastrofy.

 

Michael Crichton to uzdolniony pisarz, który wie, jak działać na wyobraźnię, umie przykuwać uwagę, dynamicznie ukazywać ataki raptorów, dilofozaurów itp. bardzo przebiegłych, cwanych stworów, ale gorzej radzi sobie z oprowadzeniem czytelników po parku, aby ci nie pogubili się w topografii oraz budowaniem, a następnie utrzymywaniem napięcia bez spadków tempa. Na szczęście jego bohaterowie to ludzie z krwi i kości, których losy pragnie się śledzić. Choć są też tacy, którzy drażnią, nie tylko wspomniana Lex, ale także prawnik InGenu – Donald Gennaro i programista Dennis Nedry. Im życzy się pożarcia żywcem. Sama historia prezentuje się ogólnie tak samo – w książce też mamy dwie perspektywy. Doktor Grant oraz wnuki Hammonda próbują unikać wzroku kroczącego, biegającego i… pływającego (!) T-Rexa (w filmie było go mniej, bo i ówczesna technologia nie pozwalała na pewne dzienne sceny), a osoby w sterowni próbują usunąć awarię, włączając system (czy jest słynna wspinaczka po ogrodzeniu?, nie będę tego zdradzał). Jedni i drudzy nie widzą jednak, co dokładnie rozgrywa się w danej części parku i jakie aktualnie grozi przyjaciołom niebezpieczeństwo. To interesująca perspektywa. Wybaczam naiwność niektórych sytuacji oraz plot armor. Tim ma złamany nos, a Ian cierpi bardziej niż w filmie, ale i tak wiadomo, że raczej wyjdą cało z tej opresji, choć – uwaga! – autor proponuje smutną niespodziankę.

 

 "Jurassic Park" (fot. PJ)

 

Ale „Park Jurajski” to i tak kawał dobrej literatury. Dinozaurów jest w niej sporo i budzą zachwyt. Sprawiają, że chciałoby się przenieść do jury i kredy, aby zobaczyć je w naturalnym środowisku, zanim wymarły w wyniku uderzenia meteorytu. Powieść tłumaczy, że nie da się kontrolować przyrody i ostrzega przed udomawianiem gadów, szczególnie welociraptorów, które były spokrewnione z… papugami (tylko, że papugi nie zabijają).

 

PS Znajdźcie egzemplarz wydawnictwa Amber. Ten aż pachnie papierem i klimatem lat 90.!

 

Ocena: 8/10

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję