Odeszła Danuta Szaflarska… - Ludzie kina

Nie bez powodu była nazywana „pierwszą amantką powojennej kinematografii”. To ona wszak zagrała w dwóch słynnych powojennych czarno-białych obrazach, a mianowicie w „Zakazanych piosenkach” i komedii „Skarb”. Hipnotyzowała. Czarowała. Jej role były niezwykle wyraziste. I choć w kolejnych latach spełniała się głównie na deskach teatru, to i tak określenie wybitna aktorka filmowa jak najbardziej jej się należało. W starszym już wieku powróciła bowiem na duży ekran w sugestywnych rolach, m.in. w dramacie „Pora umierać” Doroty Kędzierzawskiej.

 

Niełatwo w krótkim artykule oddać hołd Danucie Szaflarskiej. Aby bliżej poznać, jaką była osobą zarówno prywatnie, jak i zawodowo, warto obejrzeć zrealizowany przez wyżej wymienioną reżyserkę dokument pt. „Inny świat” z 2012 roku. Tam w bardzo barwny i humorystyczny sposób aktorka opowiadała o swoich przeżyciach i wspomnieniach z dawnych lat.

 

Urodziła się w 1915 roku w małej wsi Kosarzyska koło Piwnicznej na słowackiej granicy, w rodzinie nauczycieli. Jej rodzice nie mieli gdzie mieszkać i początkowo wynajmowali pokój w miejscowej leśniczówce. Następnie przeprowadzili się do budynku szkoły. Danusia już w dzieciństwie poznała magię teatru. Wtedy razem z bratem i innymi dziećmi ze wsi odgrywała różne scenki. I szło jej bardzo dobrze. Gdy skończyła 9 lat, nagłe zmarł jej ukochany tatuś. Po tym smutnym dla niej wydarzeniu wspólnie z mamusią i bratem wyprowadziła się do Nowego Sącza. I tu w szkole tak naprawdę zaczęła się jej przygoda z aktorstwem. A wszystko za sprawą odmawianego pacierza „Ojcze nasz”. Zrobiła to w taki sposób, że słyszący ją nauczyciel Bolesław Barbacki, który prowadził szkolne kółko teatralne, niemal od razu oznajmił młodziutkiej Szaflarskiej: „Jutro do teatru pójdziesz”. I tak oto Danka w aktorstwo poszła i w nim pozostała przez długie lata, grając w kilkudziesięciu filmach i w około 100 sztukach teatralnych i w spektaklach teatru telewizji. I tak przez prawie 80 lat!

 

Jej debiutem była rola… Michasia w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego w amatorskim teatrze w Nowym Sączu. Po premierze spektaklu, jak głosi anegdota, podszedł do niej dziennikarz i spytawszy o imię, usłyszał w odpowiedzi: „Tak jak czekoladka”. Ta wypowiedź znalazła się później w recenzji.

 

Jednak Danuta początkowo wcale nie pragnęła wiązać życia z aktorstwem. Chciała zostać lekarzem. Studiowanie medycyny było jednak dla niej zbyt kosztowne. Musiała więc wybrać coś innego. Wybrała Wyższą Szkołę Handlową w Krakowie. „Na szczęście” w środku trwania roku akademickiego zachorował na tyfus. Pod czułą opieką mamy doszła do zdrowia. I za namową kolegów postanowiła jednak nie kontynuować nauki w Szkole Handlowej, tylko pojechać do stolicy i krzyknąć: „To jest miasto mojego życia!”. Aktorstwo i teatr stały się dla niej jak narkotyk. Zaskakiwała i zachwycała sposobem bycia, humorem, temperamentem. Gdzie się pojawiała, tam też pojawiała się pozytywna energia.

 

Co ciekawe, zupełnie nie była przygotowana do egzaminów do Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej. Nic nie wiedziała na temat historii teatru, za to miała innego asa w rękawie. Znała parę wierszyków. W komisji rekrutacyjnej zasiadały takie tuzy, jak Shiller, Zelwerowicz czy Wysocka. Jak wielokrotnie wspominała: „Pamiętam, że płynnie zdołałam odpowiedzieć tylko na pytanie, na co chorowałam i zadeklamować urywek o śmierci Janka Muzykanta, po czym zaczęła się absolutna kompromitacja…”. Wściekły Zelwerowicz wyrzucił ją za drzwi. Jednak opamiętał się i dał jej jeszcze jedną szansę. Szaflarska musiała przeczytać „Pięćdziesiąt lat teatru” Orlicza. To wystarczyło. Została przyjęta. Pan profesor miał nosa.

 

Jako młoda studentka często przeżywała dni wielkiej biedy. Jednak wkrótce poznała Jana Ekiera – późniejszego pianistę, który akompaniował studentom na lekcjach ruchowych. Był 14 września 1939 roku, kiedy wystąpiła na deskach Teatru na Pohulance w Wilnie. Grała wtedy w komedii wraz w Jerzym Duszyńskim i Hanką Bielicką. I wówczas dotarła do niej tragiczna wieść o śmierci jedynego brata, który zginął w bitwie. Aktorka była załamana. Waliła głową w ścianę z rozpaczy.

 

Jakoś doszła do siebie, poślubiła wspomnianego Ekiera. Razem przeprowadzili się z Wilna do Warszawy. Tu urodziła się im córeczka Marysia. Był to czas, gdy Danucie wiele razy dopisywało szczęście. Została złapana przez esesmana, ten jednak ją puścił, gdy na niego… nawrzeszczała (!). Mało tego, zdołała nawet uciec z łapanki, a w trakcie Powstania Warszawskiego jako łączniczka niemal została trafiona przez snajpera! Uratowała też męża przed wybuchem bomby, gdyż akurat wróciła się po plecak zostawiony w piwnicy.

 

Po zakończeniu wojny, Danuta Szaflarska rozpoczęła pracę w krakowskim Teatrze Starym. Tam odkrył ją Leopold Buczkowski i dostała angaż do „Zakazanych piosenek” (1946). Aktorka zdobyła ogromną popularność. Dwutygodnik „Film” umieścił ją na okładce swojego pierwszego numeru. Wielu myślało, wówczas, że partner z planu – Jerzy Duszyński był jej prawdziwym mężem (w rzeczywistości związany z Hanką Bielicką). Dwa lata później pojawiła się w „Skarbie” tego samego twórcy i ponownie podbiła serca widzów.

 

Jan Ekier namawiał Danusię, by ta porzuciła zawód aktorstwa. Z tego też powodu się z nim rozstała. Podobnie było z drugim mężem – Januszem Kilańskim, którym miała córkę Agnieszkę. Jak przekonywała: „Zawód aktorski zagraża trwałości małżeństwa”. Zawsze starała się bronić własnej prywatności. Niemal do końca swych dni występowała w filmach i teatrze. Może nie zagrała wielu ról pierwszoplanowych, ale i tak zawsze błyszczała niczym kryształ. Uwielbiano z nią pracować.

 

Od kreacji w „Dolnie Issy” z 1982 roku zaczęto ją angażować do filmów coraz częściej. Dorota Kędzierzawska była tą reżyserką, która odkryła Szaflarską dla kina na nowo. Aktorka zagrała u niej trzy razy, trzy niezapomniane postacie: Wiedźmę w obrazie pt. „Diabły, diabły” (1991), Jędzę w filmie „Nic” (1998) oraz Anielę w „Pora umierać” (2007). Za tę ostatnią kreację otrzymała nagrodę na najlepszej aktorki na festiwalu w Gdyni oraz Orła. Złote Lwy dostała też za rolę w wyżej wymienionych „Diabłach, diabłach” i „Pożegnaniu z Marią” (1993).

 

Danuta wystąpiła również w komedii Juliusza Machulskiego „Ile waży koń trojański?” (2008) i dramacie „Jeszcze nie wieczór” (2008) Jacka Bławuta. Brawurowo zagrała epizod w „Pokłosiu” (2012) Pasikowskiego. W maju 2010 roku w teatrze TR Warszawa świetnie wykreowała bohaterkę sztuki Doroty Masłowskiej pt. „Między nami dobrze jest” (2009). Chyba żadna aktorka nie zagrałaby tak dobrze Osowiałej Staruszki Na Wózku, jak ona. Nagrodzono ją za tę rolę Nagrodą im. Jacka Wosczerowicza.

 

Oficjalnie karierę w zakończyła dopiero listopadzie 2016 roku w związku z pogarszającym się stanem zdrowia. Zapamiętamy ją jako osobę drobnej postury, ale o ogromnym sercu. Dziękujemy za te wszystkie lata! Byłaś jedyna w swoim rodzaju kobietko! Artystką przez wielkie A.

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

 

 

 

*Artykuł ukazał się również na portalu Centrum Sceny.pl

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję