Marian Kociniak – grał na całego, zawsze mówił widzom prawdę - Ludzie kina

Marian Kociniak był jednym z tych najwybitniejszych aktorów powojennych. Urodził się 11 stycznia 1936 roku w Warszawie. Aktorstwo było mu pisanie. W 1959 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną. Zawodowego fachu uczył się od mistrzów, w tym Ludwika Sempolińskiego. Jako świeżo upieczony absolwent wyżej wymienionej uczelni zaczął grywać w macierzystym Teatrze Ateneum. Tu przez długie lata pojawił się w około 90 sztukach (najbardziej pamiętne to: „Czekając na Godota”, „Na pełnym morzu” i „Garderobiany”). Współpracował z takimi reżyserami jak: Feliks Falk, Tadeusz Konwicki, Gustaw Holoubek i wielu innych. Dodatkowo nieraz pojawiał się w Teatrze Telewizji, m.in. w: „Igraszkach z diabłem” czy „Łuku Triumfalnym”. Dość szybko okazało się, że Kociniak poza talentem dramatycznym, posiada też spore umiejętności rozśmieszania. Wszyscy zachwalali jego występy w Kabarecie Starszych Panów i spektaklach „Hamer” (1987) Wojciecha Młynarskiego oraz „Tuwim – kabaret” Emiliana Kamińskiego. 

 

Rok 1959 to poza ukończeniem studiów aktorskich i grywaniu na scenie teatralnej także debiut na ekranie. Była to rola w krótkometrażowym filmie dokumentalnym pt. „Pan profesor”. W każdym z późniejszych kilkudziesięciu obrazach, w których się pojawił, stworzył kreacje, o których można rzec: „jedyne w swoim rodzaju”. Bo Marian Kociniak zawsze powtarzał, że świetnie pasuje do niego przydomek „aktorskie zwierzę”, a sposób gry aktorskiej określał jako „grę bebechami”! Był człowiekiem, który nie bał się pracy. Wszędzie potrafił wykrzesać z siebie wszystko. Nawet w radiu, gdzie wspólnie z Andrzejem Zaorskim przedstawiał różne skecze z serii „Kulisy srebrnego ekranu” w audycji „60 minut na godzinę”.

 

Wielką popularność przyniosła mu rola pechowego szeregowca Franka Dolasa w komedii „Jak rozpętałem drugą wojnę światową” Tadeusza Chmielewskiego, której premiera odbyła się w 1969 roku. Do dziś ta odrestaurowana cyfrowo, pokolorowana produkcja cieszy się sporym powodzeniem u widzów, a sama postać Dolasa, jego przygody, humorystyczne sceny i dialogi stały się kultowe. Kolejną znakomitą kreacją był czarny charakter, czyli Murgrabia w „Janosiku” (1973). Jako nikczemny, przebiegły, zaufany człowiek Hrabiego, walczący z rozbójnikiem Janosikiem był niezwykle wiarygodny i o dziwo, mimo charakteru postaci, w którą się wcielał, trudno było jej nie lubić. Ale trzeba zaznaczyć, że to nie jedyne kreacje, którymi zachwycił. Warto wspomnieć też o drugoplanowych występach w serialu „Jan Serce” (1981-82), „Dantonie” (1982; postać Lindeta) i „Panu Tadeuszu” (1999; jako Protazy) Andrzeja Wajdy czy komedii sensacyjnej „Ostatnia akcja” (2009), gdzie ostatnią rolę zagrał Jan Machulski. Mimo że sam film nie należał do bardzo udanych, to kreacje zarówno Kociniaka, jak i Machulskiego były stworzone na pełnym luzie i miło było popatrzeć na odważne wyczyny starszych panów.

 

Marian Kociniak swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd odcisnął w 2003 roku podczas VIII Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach. Co ciekawe, aktor nigdy nie zgadzał się na wywiady. Tylko raz zrobił wyjątek z okazji 50-lecia pracy artystycznej. Po tym wydarzeniu do księgarń trafiła książka pt. „Spełniony” Remigiusza Grzeli, która była interesującym wywiadem rzeką. Dlaczego nie lubił rozmawiać o sobie, sztukach i filmach, w których zagrał? Po pierwsze zawsze uważał, iż wszystko, co chciał przekazać publiczności, można wyczytać z jego ról. A po drugie twierdził, że nie umie sprawnie odpowiadać na pytania. Po premierze „Jak rozpętałem drugą wojnę światową” spotkał się z widzami w Radomiu. Nie wychodziło mu udzielanie odpowiedzi na przeróżne pytania. Robił to, jak wspominał, zbyt naiwnie. Dopiero w książce „Spełniony” otworzył się w pełni i opowiedział o sobie wszystko, bez żadnych ubarwień, bez ukazywania życia w pozytywnym świetle. Konflikty z kolegami z planu, problemy z alkoholem i inne słabości – nie unikał drażliwych tematów.

 

Nie ukrywał swoich poglądów politycznych. Był członkiem honorowego poparcia Bronisława Komorowskiego. Jego żona Grażyna Kociniak – montażystka należąca do Stowarzyszenia Filmowców Polskich zmarła tuż przed nim, 11 lutego bieżącego roku w wieku 78 lat. Mieli dwoje dzieci i czworo wnuków (po jej śmierci Marian załamał się). Przypomnę także w tym miejscu, że stryjecznym bratem aktora był również aktor – Jan Kociniak.

 

Marian Kociniak był człowiekiem pogodnym, zarażał optymizmem. Rzadko było widać, aby się stresował przed wyjściem na deski teatru. Może to powodowało, że grał tak bardzo przekonująco. Przez całe zawodowe życie kierował się maksymą swojego przyjaciela Henryka Borowskiego, który doradzał mu, by nie myślał, tylko po prostu grał i mówił prawdę. Kłamstwo łatwo bowiem zdemaskować. Kociniak powiedział zresztą ważne słowa: „Najważniejsze jest utożsamienie się z postacią. Muszę być głęboko zaangażowany w to, co robię, muszę uwierzyć w przeżycia i reakcje mojego bohatera” (źródło: https://pl.wikiquote.org; „Film” 1993, nr 06).

 

Słynna, kultowa scen z „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”:

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

 

Pojedynek z Janosikiem:

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)