O wszystkich ekranowych dokonaniach i całym życiu Pieczki niełatwo napisać w krótkim artykule. Zachęcam Was zatem do zapoznania się z dokumentem pt. „Aktor Pana Boga” z 2018 roku. Reżyser Mariusz Malec prześwietlił Franciszka od stóp do głowy. Człowieka bardzo religijnego, emanującego duchowością, który otrzymał szereg medali i odznaczeń, m.in.: nagrodę na najlepszą rolę męską w filmie „Jańcio Wodnik” na 18. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, Złoty Medal Gloria Artis - Zasłużony Kulturze i ten najważniejszy laur – Order Orła Białego (przypięty przez prezydenta Polski w 2017 roku).

 

Siedmiu wspaniałych

 

Wybrałem kilka, a dokładnie siedem kreacji, o których chciałem napisać więcej niż jedno zdanie. Być może Wy byście takie zestawienie, tych najciekawszych ról Pieczki, ułożyli w innej kolejności albo niektóre pozycje wymienili na inne (ja niestety nie widziałem chociażby „Słońca wschodzącego raz na dzień”, gdzie Franek jako przedstawiciel górali – Haratyk pomaga w założeniu tartaku), ale pozwólcie, że ja zrobił to po swojemu.

 

Zanim przejdę do owej listy, najpierw chcę powiedzieć o tej najpiękniejszej roli Pieczki. A była nią rola kochającego męża. Franciszek Pieczka pod koniec studiów poznał Henrykę, młodszą o pięć lat studentkę dziennikarstwa. Zaiskrzyło. Pobrali się w 1954. Razem przeżyli pół wieku (Henryka zmarła w 2004 roku). Doczekali się syna Piotra i córki Ilony. Miłość do wspierającej go żony i jej obecność sprawiły, że Pieczka odniósł sukces w zawodzie. Był też wspaniałym aktywnym dziadkiem dla swoich pięcioro wnucząt i dwójki prawnuków. Dzięki nim czuł się potrzebny i nie dawał się starości (jedynie problemy ze słuchem mu szczególnie dokuczały, gdy mieszkał w Falenicy pod Warszawą).

 

Ostatnim filmem, w jakim zagrał, był „Syn Królowej Śniegu”. To obraz łączący cechy dramatu i współczesnej baśni, w której dobro walczy ze złem. Jego akcja rozgrywa się w dwóch przeplatających się ze sobą wymiarach – realistycznym oraz poetycko-baśniowym, a bohaterem jest sześciolatek, który spragniony miłości ucieka do krainy fikcyjnych bohaterów Hansa Christiana Andersena. Niestety Pieczka jako emerytowany pisarz Kazimierz nie sprawił, że „Syn Królowej Śniegu” pochwalili krytycy.

 

Zostawmy jednak owo dzieło. Zapraszam do krainy siedmiu wspaniałych.

 

7 świetnych kreacji Franciszka Pieczki

 

7. Stach Japycz (serial „Ranczo”)

 

Przesiadywał na słynnej ławeczce pod sklepem i przekazywał młodszym kolegom życiowe prawdy. Dzielił się bogatym doświadczeniem i mądrościami także z widzami. Robił to tak, że niemal hipnotyzował i pozwalał na chwilę emocjonalnego wyciszenia (lepiej od Leona Niemczyka, który wcielał się wcześniej w starszego brata Stacha – Jana).

 

 

6. Ludwik Placek („Sprawa się rypła”)

 

„Józuś, uczysz się?”. Nigdy nie zapomnę tego pytania, jakie zadawał Placek swojemu synowi. Naturszczycy, prawdziwa wioska, zabawna muzyka, a pośrodku on – cwany mężczyzna, który kombinuje jak oszukać urzędniczkę, aby otrzymać kosztowne prezenty z okazji setnych urodzin babki. Pieczka rozśmiesza do łez, udając że babka żyje. Kłamstwo ma jednak krótkie nogi, „sprawa się rypnie!”.

 

 

5. Stary Kiemlicz („Potop”)

 

Kłamcą był też w „Potopie”, a dokładniej zbójem bez sumienia, który ostatecznie wybiera dobrą ścieżkę. Niebywałe, jak wyraziście zagrał u boku Daniela Olbrychskiego. Jakim był ojcem dla wiernych synów bliźniaków, i jak ci go słuchali. „Synkowie… odpuście” – mówi ściszonym głosem, a ja mam łzę w oku.

 

Stary Kiemlicz (fot. Facebook)

 

4. Żyd Tag („Austeria”)

 

Jako właściciel karczmy stał się jednym z symboli Żyda w polskim filmie. Jerzy Kawalerowicz nie mógł dokonać lepszego wyboru. Tag w wykonaniu Pieczki do doświadczony Żyd, który wyczuwa zbliżającą się tragedię, ale mimo to otacza opieką szukających schronienia żydowskich braci. Wierzę mu bezgranicznie.

 

 

3. Gustlik („Czterej pancerni i pies”)

 

Dlaczego na trzecim miejscu siedzi członek załogi czołgu Rudy? Po pierwsze dlatego, że ta kultowa rola nie zdominowała późniejszej kariery obfitującej w złożone kreacje. A po drugie, gdyż Gustlik to postać, której wszyscy bardzo kibicują i którą po prostu lubią. Silny Ślązak, uparty, waleczny, koleżeński. Po dezercji z wojska niemieckiego (gdzie był wcielony przemocą), staje się bohaterem brygady pancernej. Nie traci poczucia humoru. Oczywiście dzisiaj ukazana w serialu piękna przyjaźń polsko-radziecka jest irytująca, ale to produkcja przygodowo-wojenna, więc można jej wiele wybaczyć. Inne też były czasy, gdy powstawała. Ważne jednak, że Gustlik i jego relacje z innymi postaciami (w tym pewną Honoratą) to złoto.

 

 

2. Mateusz („Żywot Mateusza”)

 

To jeden z dwóch psychologiczno-poetyckich dramatów, w których Franciszek Pieczka żył we własnym, dziwnym świecie. A ja i inni widzowie żyli tam z nim. Mateusz był zadowolony z takiej prostej egzystencji w otoczeniu, wprawiającej w zachwyt, przyrody, mimo że sąsiedzi traktowali go jako wioskowego głupka. Dopiero przyjazd siostry spowodował zmianę – idylla została przerwana. Pieczka w „Żywocie Mateusza” stworzył mistrzowską kreację, bogatą w niuanse i detale.

 

Mateusz (fot. youtube.com/screenshot)

 

1. Jańcio Wodnik („Jańcio Wodnik”)

 

W tej przypowieści o pokusach Pieczka oprowadzał nas po tych jasnych i mroczniejszych ścieżkach życia. Jego Jańcio to człowiek postępujący według przykazań, którego żona spodziewa się dziecka. Jednak odkrycie mocy czynienia cudów powoduje, że bohater musi zmierzyć się pychą i sławą. Wędruje po wsiach, a ja mu w tej wędrówce towarzyszę, rozumiejąc, jak trudna jest walka z pożądaniami.

 

 

Franciszek Pieczka zmarł 23 września 2022 roku. Pochowano go w grobie rodzinnym. Czułem wtedy smutek, ale jednocześnie głęboko wierzyłem, że zostanie przyjęty po drugiej stronie z anielskim uśmiechem na ustach. Nawet jako mędrzec Witalis – „Przyjaciel wesołego diabła”.

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję