Wajda nie bał się filmowych wyzwań. W jego dorobku znalazły się później m.in.: „Popioły” (1965) na podstawie prozy Stefana Żeromskiego, adaptacja „Brzeziny” Jarosława Iwaszkiewicza, „Krajobraz po bitwie” (1970) oraz niezwykle zekranizowane „Wesele” (1973) Stanisława Wyspiańskiego. W 1975 roku pojawiła się filmowa wersja „Ziemi obiecanej” Reymonta, według większości krytyków najlepszy obraz w dorobku Wajdy, ze znakomitymi kreacjami Pszoniaka, Olbrychskiego i Seweryna. Tłumy do kina przyciągnęła też opowieść o przodowniku pracy – Mateuszu Birkucie. Ówczesna cenzura usuwała z mediów wszelkie pozytywne komentarze na temat „Człowieka z marmuru” (1977), ale nie przeszkodziło to w osiągnięciu przez ten obraz sukcesu i nakręcenia jego kontynuacji – „Człowieka z żelaza” (1981), który zdobył Złotą Palmę w Cannes i oscarową nominację! Ten film powstał jakoby „na zamówienie”, gdy jeden ze stoczniowców zachęcił reżysera, aby nakręcił coś o nich – strajkujących robotnikach.

 

O filmach Wajdy, ich przesłaniu, symbolice, stylu itp. można napisać osobny, bardzo obszerny artykuł, a i tak wydawałoby się, że to stanowczo za mało. Na jego koncie było wszak aż 40 produkcji (ostatnia 40. to wspomniane już „Powidoki”). Po „Człowieku z marmuru” oraz „Człowieku z żelaza” nakręcił polsko-francuskiego „Dantona” (1983) z Wojciechem Pszoniakiem i Gerardem Depardieu, za którego otrzymał Cezara. A na początku lat 90. zaprezentował widzom wzruszającą historię Janusza Korczaka, też z bardzo wiarygodną rolą Pszoniaka. Wajda nie zawsze zachwycał swoją reżyserią, to fakt, ale za to zawsze miał nosa do wyboru aktora. „Wałęsa. Człowiek z nadziei” (trzecia część trylogii) był filmem średnio przyjętym, jednak Robert Więckiewicz w tytułowej roli wiarygodnością i charyzmą powalał na kolana. 

 

Andrzej Wajda zrobił też wiele dobrego dla teatru (debiutował pod koniec lat 50. sztuką pt. „Kapelusz pełen deszczu”). Krytycy docenili m.in. jego „Nastasję Filipowną” na podstawie „Idioty” Fiodora Dostojewskiego i podziwiali jego śmiałe eksperymenty: ukazanie losów „Antygony” w realiach stanu wojennego czy powierzenie tytułowej roli w „Hamlecie” kobiece – Teresie Budzisz-Krzyżanowskiej.

 

Wajda pełnił też istotne funkcje w filmowej i teatralnej branży. Był m.in. dyrektorem Teatru Powszechnego oraz kierował Zespołem Filmowym „X” i prezesował Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. Otrzymał także tytuł doktora honoris causa kilku uniwersytetów (m.in. w Krakowie i Bolonii).

 

Bohater niniejszego artykułu był aż czterokrotnie żonaty, w tym ze słynną aktorką Beatą Tyszkiewicz, z którą miał córkę Karolinę. Jego ostatnią żoną była Krystyny Zachwatowicz – scenografka, a także aktorka. 

Kiedy ujrzeliśmy go na festiwalu w Gdyni, z jednej strony było widać zmęczenie – na scenie pojawił się, wspierając o balkonik, z drugiej głęboko wierzyliśmy, że jeszcze wykrzesze energię na kolejny film. W marcu artysta świętował 90. urodziny na specjalnej gali zorganizowanej przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich. Wtedy wypowiedział w żartach ważne słowa, kierując je do ludzi, którzy z nimi współpracowali i tym samym pokazując, jak spory miał dystans do swojej osoby: „My robimy nasz film i nasz film to jest ten, co się udał. A ten, co się nie udał, to jest mój film”.

 

Kondolencje płyną z całego świata. Wajda był podziwiany, znany, lubiany. Jego filmy to coś więcej niż kino. Jego filmy to Polska. W „Kanale” i „Popiele i diamencie” (historia młodego byłego żołnierza AK, który otrzymuje rozkaz zlikwidowania lokalnego komunistycznego sekretarza) odważnie dokonał rozrachunku z bolesnym okresem II wojny światowej. Bez cienia fałszu pokazywał patologię czasów PRL. I nikt, tak jak on, nie przeniósłby z taką pasją na wielki ekran wielkich dzieł literackich: „Wesela” czy „Pana Tadeusza”. Kiedy go zabrakło, odczuło się pustkę, którą trudno będzie wypełnić. Czy któryś reżyser będzie w stanie stać się „Wajdą naszych czasów”?

 

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

 

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję