Mieszko I, a może Meszek? Jak naprawdę nazywał się pierwszy władca Polski? - Historia

Został zapamiętany jako sprawujący rządy twardą ręką zdolny polityk, dobry dyplomata i świetny dowódca, mający posłuch wśród wojska (świadczą o tym liczne, udane wyprawy wojenne). Oczywiście jako poganin nie prowadził się moralnie – podobno, choć to nie potwierdzone, utrzymywał siedem żon. Jeśli tak było, to nie dziwota, że przykładna chrześcijanka Dobrawa postawiła ultimatum – albo zarzuci zdrożny obyczaj, albo niech zapomni o niej na wieki. Ale raczej mało prawdopodobne wydaje się, że to z powodu Dobrawy Mieszko się ochrzcił. Wszak ta decyzja był podjęta dwa lata wcześniej w trakcie rozmów z ojcem wyżej wspomnianej – Bolesławem Srogim z rodu Przemyślidów.

 

Meszek

 

Mieszko I żył do 25 maja 992 roku. Odszedł z przyczyn naturalnych w sędziwym wieku – zmogła go wysoka gorączka. Przez ten czas wszyscy mogli go nazywać jednak nieco inaczej niż nam współcześni. Badacze twierdzą, że kronikarze celowo przekręcili prawdziwe imię władcy Polski. Dlaczego? Aby dobrze połączyło się z postacią ze Starego Testamentu.

 

Mieszko I, a może Meszek (fot. wikimedia.org/domena publiczna)

 

Jak uważa profesor Przemysław Urbańczyk (archeolog i mediewista z Polskiej Akademii Nauk): „Nie wiemy, jak w oryginale brzmiało imię Mieszka. Nie mamy nawet pewności, czy to było słowo słowiańskie, czy innego pochodzenia. Lingwiści i historycy od ponad stu lat się spierają, co też mogło oznaczać”. Nic więc zaskakującego, że sam postanowił odkryć ten sekret, sięgając po relacje Ibrahima ibn Jakuba (z roku 965) i łacińskie zapiski Widukinda (z roku 968).

 

Przypomnijmy, że Jakub był znanym żydowskim podróżnikiem swoich czasów, autorem opisu zachodniej i środkowej Europy w X wieku. Pochodził z hiszpańskiej Tortosy. Wysłany przez Arabów z misją handlowo-szpiegowską na wschód Europy, stanął przed „królem północy”. Nie chodzi o oczywiście o Robba Starka, a o naszego władcę – Meszka.

 

Nie wiadomo, jakby się dogadywali na spotkaniu w cztery oczy, lecz wiadomo, że Ibrahim zapisał jego imię, które oznaczało… „Plagę”. Ale czy faktycznie? Wszak ów podróżnik używał nie tylko hebrajskiego, ale też pisma arabskiego. A skoro tak, to przyzwyczajony był do spółgłosek. Zatem „Mškh” (mszkh). Gdyby wstawić samogłoski, to wyszłoby Mashaqqah, czyli „problem”, „trudność” albo w najgorszym przypadku „plaga” właśnie.

 

A więc Mieszko I to był kawał „dziada”? Aniołkiem na pewno nie, jak wszyscy książęta i królowie, ale termin zastosowany przez Jakuba niekoniecznie musiał na coś konkretnego wskazywać. Po prostu chciał jakoś zapisać imię, o jakim pierwszy raz usłyszał w 965 w czeskiej Pradze. Ostatecznie Mieszko stał się Meszkiem, ze względu na nazwę ludu wywodzącego się od biblijnego Jafeta, syna Noego. Ibrahim mógł sam poszukiwać tego zaginionego pokolenia, stąd konotacje starotestamentowe w jego zapiskach. To sprawiło, że niezrozumiałe imię, mogło być wreszcie łatwiej odczytywane przez innych w takiej wersji – jako Meszek.

 

Jest tylko jedno ale. Te oryginalne zapiski nie przetrwały do naszych czasów. Wspominane są w „Księdze dróg i królestw” autorstwa al-Bekriego z XI w. Ale czy ów autor na sto procent zachował tę pisownię Jakuba? Chyba tak, skoro setki lat później na monetach pojawia się dokładnie takie samo słowo.

 

Miszach

 

Mieszko I miał też być kojarzony jako Miszach I. Takim mianem „ochrzcił” go saski kronikarz i mnich Widukind z Korbei. W rzeczywistości mowa o tajemniczym łacińskim wyrazie „Misaca”/„Misaco”, jaki pojawił się w księdze „Rerum gestarum Saxonicarum libri tres”. Polska język, trudny język, więc Widukind prawdopodobnie też miał problem z wymową tego dziwnego, słowiańskiego imienia i przetłumaczeniem. Też, podobnie jak „kolega po fachu”, sięgnął do Biblii, ale po to, aby zainspirować się wzmianką o Miszachu – gubernatorze babilońskiego władcy. Jedno wydarzenie za panowania Mieszka bardzo skojarzyło mu się z tym, co miało miejsce na dworze Nabuchodonozora. Chodzi o delegację z mieczem, jaką nasz Mieszko wysłał do cesarza Ottona I do Rzymu (miecz odebrany został cesarskiemu krewniakowi Wichmanowi – warchołowi, który najeżdżał słowiańskie ziemie). W odpowiedzi cesarz posłał do Polski biskupa misyjnego Jordana. Sytuacja dość zbliżona do przygarnięcia przez króla Nabuchodonozora Miszacha, który otrzymał funkcję chrześcijańskiego przedstawiciela na północy. Stąd w źródłach saskich wyrazy: „Misaco” albo „Misacho”.

 

Mesko

 

Na koniec warto jeszcze przytoczyć terminologię Galla Anonima. On też, jako pierwszy kronikarz tworzący na ziemiach polskich, nie stosował we własnych zapiskach z XII wieku imienia Mieszko. Zamiast tego, używał łacińskiej formy Mesco (Mesko).

 

Według Anonima ojciec Bolesława Chrobrego był od urodzenia do siódmego roku... ślepy. Profesor Przemysław Urbańczyk zna tę legendę, ale być może jest w niej ziarnko prawdy. Tym bardziej że w języku staroruskim imię Mieszka to Mьžьka, czyli też niedowidzący (!). Z czasem Mieżka przeobraził się w słowo Mieszko, już w przekładzie Polaków.

 

Jak więc w tamtejszej rzeczywistości wołano na pierwszego władcę Polan? Co naprawdę oznaczało jego imię? Hipotezy się mnożą, pytania pojawiają. A może to wcale nie był, przynajmniej początkowo, Mieszko? Tego jest niemal pewny mediewista Urbańczyk. Twierdzi, że skoro imię więcej niż raz przekształcano celowo, czy to na kartach łacińskich, czy arabsko-żydowskich, to jego pierwotne brzmienie na 80 procent mogło być inne od tego obecnie znanego. Powstało przecież na bazie wspomnianych wyżej kronikarzy.

 

Artykuł inspirowany, napisany na podstawie tekstu autorstwa Adama Węgłowskiego.

Źródło:

www.national-geographic.pl/artykul/mieszko-i-w-rzeczywistosci-inaczej-sie-nazywal-naukowcy-badaja-prawdziwa-tozsamosc-wladcy

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję