Nie żyje Wanda Chotomska – autorka ponad 200 książek dla dzieci oraz słynnej dobranocki "Jacek i Agatka" - Autorzy/pisarze

Gdyby zapytać przypadkowego młodego przechodnia, kim była Wanda Chotomska, zapewne miałby problem z odpowiedzią. Natomiast nieco starsze pokolenie, m.in. dzisiejszych 40- i 50-latków już nie, choć też musieliby się nieco zastanowić. Ale po podaniu tytułów książek, np. „Dzieci pana astronoma” (opowiastki o sympatycznym miłośniku gwiazd, któremu dzieci postawiły pomnik), a w dalszej kolejności charakterystycznych rymów, już pojawi się na twarzy szeroki uśmiech, w głowie zapali żarówka. One na zawsze pozostały w pamięci, jak choćby zwrotka z wiersza „Kurczę blade”:

 

„Złapał dziadek kurcze blade
Zrobię z ciebie marmoladę
Marmolada lepsza z jabłka
Powiedziała trzeźwo babka”

 

Wanda Chotomska była pediatrą w literaturze – na receptach wypisywała recepty. Tak sama o sobie zawsze mówiła. I miała rację!

 

Przyszła na świat w Warszawie 29 października 1929 roku. Wraz z młodszą siostrą wychowywała się w bogatym domu. Ojciec Stefan przed wojną miał jedno z trzech największych przedsiębiorstw przewozowych w Warszawie. Już we wczesnym dzieciństwie, a dokładniej w wieku 4 lat nauczyła się czytać. A jej ulubionymi autorami byli m.in.: Jan Brzechwa, Julian Tuwim i Kornel Makuszyński. Za sprawą loków, przezywano ją Szirlejką (w nawiązaniu do Shirley Temple). Swój pierwszy wierszyk, w którym ukazała smutek i tęsknotę dzieci za długo niewracającymi rodzicami, napisała w drugiej klasie szkoły podstawowej. Spory wpływ miała na nią babcia Frania, która często śpiewała i była otwartą, wesołą staruszką. Dzięki niej młoda Wandzia poznała życie Żydów i Cyganów.

 

Czynnie jako 15-letnia dziewczyna brała udział w Powstaniu Warszawskim. Była wtedy sanitariuszką. Po klęsce powstania trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd uciekła i zamieszkała w Mosznie. W 1947 roku zdała maturę.

 

Studiowała na Wydziale Społeczno-Politycznym oraz Wydziale Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych. Chyba już od dzieciństwa czuła swoje powołanie i wiele wskazywało, że to właśnie pióro stanie się jej narzędziem pracy. Wanda zadebiutowała w trakcie studiów w wieku 20 lat na łamach czasopisma dla młodzieży „Świat Młodych” (pracowała w redakcji). Tu często podpisywała swoje teksty jako Wanda Miron (tworzyła je wspólnie z Mironem Białoszewskim, stąd taki pseudonim). W 1951 roku Chotomska zaczęła współpracę z redakcją „Świerszczyka”. Swój pierwszy tomik poezji pt. „Tere fere” opublikowała w 1958 roku.

 

Pierwsze fraszki, a także prozę i teksty sceniczne dla dzieci drukowała w „Płomyku”, czyli dwutygodniku dla młodzieży oraz „Płomyczku”. A pod koniec lat 50. XX wieku w czasopiśmie dla najmłodszych – „Misiu”. Koniec lat 50. był również owocnym okresem współpracy z radiowym teatrzykiem piosenki dziecięcej „Wiolinek”. Wtedy też spłodziła dziesiątki piosenek dla dziecięcego zespołu wokalno-tanecznego „Gawęda” (muzykę do nich komponował Włodzimierz Korcz).

 

Przez całe życie napisała tak wiele wierszyków i innych utworów, że sama ich nigdy nie potrafiła zliczyć! Najważniejsze z jej kilkunastu wydanych zbiorów wierszy to: „Gdyby tygrysy jadły irysy”, „Kaczka tłumaczka”, „Dla każdego coś śmiesznego”, „Gdyby kózka nie skakała”, „Dlaczego cielę ogonem miele”, „Dziesięć bałwanków”, „Kram z literami” i wspomniane już „Tere fere”.

 

Nie chciała pisać dla dorosłych. Do końca życia nie zapomniała jak to jest być dzieckiem. Dlatego łatwo się jej tworzyło właśnie dla dzieci. Na początku lat 60. zaczęła pisać teksty do niezwykle popularnej, pierwszej telewizyjnej wieczorynki o dwóch pacynkach: „Jacek i Agatka” (1962-73). Nawet mydła i szampony nazywano tak, jak tę dobranockę!

 

Wanda Chotomska w 1969 roku została odznaczona Orderem Uśmiechu. Przypomnę, że na pomysł nadawania Orderu wpadła w 1968 redakcja „Kuriera Polskiego”, a inspiracją był wywiad z Wandą Chotomską właśnie z okazji 5-lecia „Jacka i Agatki”, gdzie pisarka opowiedziała o chłopcu ze szpitala rehabilitacyjnego pod Warszawą, który to chciał nadać jakieś odznaczenie od dzieci. W 2005 roku otrzymała z kolei Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, a w 2012 roku Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości literackiej, za działalność społeczną na rzecz dzieci i młodzieży”.

 

Do dziś wszyscy czytelnicy i krytycy literaccy uważają, iż Wanda była damą, wręcz królową polskiej literatury dla dzieci. Jej teksty bawiły i uczyły najmłodszych, a jednocześnie sprawiały niezwykłą radość dorosłym. Wraz z nią odeszła też odrobina naszego czaru dzieciństwa, nastąpił koniec pewnej epoki… Dlatego tak ważne jest, aby jej cudowną twórczość poznały kolejne pokolenia.

 

Wanda Chotomska była od 1950 roku żoną Jerzego Steinmetza. Pięć lat po urodzeniu córki, rozwiodła się z nim, a później była związana z malarzem Eugeniuszem Stecem, aż do jego śmierci w 1991 roku.

 

Wspomniana wyżej córka Wandy – Ewa Chotomska to słynna Ciotka Klotka z programu „Tik-Tak” oraz założycielka zespołu Fasolki i scenarzystka m.in. „Domowego przedszkola”.

 

*Artykuł został również opublikowany na portalu Centrum Sceny.pl

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję