Tajemnice konklawe... - Religia

Czym jest i od jakiego słowa pochodzi „konklawe”?

 

To zgromadzenie kardynałów (co już wiadomo ze wstępu). Zwołuje się je po rezygnacji obecnego papieża albo 15-20 dni po jego śmierci. Czas ten jest potrzebny, aby wszyscy kardynałowie, przebywający w różnych częściach świata, zdążyli dojechać do Rzymu. A konkretniej wejść do Kaplicy Sykstyńskiej, wybudowanej w latach 1475-1483 za pontyfikatu Sykstusa IV (dlatego taka nazwa owej kaplicy), znajdującej się w Watykanie. Celem jest oczywiście wybór kolejnego zwierzchnika Kościoła Katolickiego. Namiestnika Chrystusa. Następcę św. Piotra.

 

Kadr z filmu „Konklawe” (źródło: www.monolith.pl/filmy/2024/konklawe/)

 

Nazwa owego zebrania kolegium kardynalskiego wzięła się od łacińskiego „cum clave albo cum clavis”, co bezpośrednio można przetłumaczyć jako „pod kluczem”. A więc zamknięte pomieszczenie, gdzie w spokoju, skupieniu, bez nacisków można zagłosować na swojego faworyta.

 

Na czym polega konklawe – zasady i raz jeszcze zasady

 

Ważne są procedury. Gdyby nie one, nie mogłoby w ogóle dojść do głosowania. W konklawe może brać udział 133 kardynałów/elektorów ze 71 krajów, pod warunkiem że ich wiek nie przekroczył jeszcze 80-tki. Nie są spowici aż takim mistycznym mrokiem i poważni jak w filmie, o którym mowa na wstępie, choć są przywiązani do ładu i przestrzegania reguł. Wybór papieża jest tajny, co nie oznacza, że w całym Pałacu Apostolskim nie ma wtedy kompletnie nikogo. Są inni pomocni duchowni, w tym zakonnice przygotowujące np. potrawy, ale wszystkie te osoby są również zobowiązane do absolutnej tajemnicy, aby nie oskarżono nikogo o ewentualną manipulację.

 

Fragment plakatu do filmu „Konklawe” (źródło: www.monolith.pl/filmy/2024/konklawe/)

 

Konklawe na ogół trwa dłużej niż jedną dobę, bo nie jest łatwo wyłonić „zwycięzcę”. Musi on przecież uzyskać co najmniej 89 (2/3) głosów. Musi być ochrzczonym i pobożnym katolikiem płci męskiej, znającym prawo kanoniczne. To, co widać w filmie pt. „Konklawe” jest prawdą. Elektorzy głosują za pomocą papierowych kartek, a raz dziennie możliwe jest przeprowadzenie czterech tur – dwóch rano i dwóch w godzinach popołudniowych. Kartki są zbierane i dokładnie liczone (aż trzykrotnie) przez wyznaczonych do tego zadania skrutatorów, szukający jakiekolwiek błędu. Jeżeli nie będzie potrzeby kolejnego głosowania, to nowo wybrany na stanowisko głowy Kościoła, odpowiada na pytanie: „Czy przyjmujesz wybór”. Gdy odpowie „Accepto”, informuje, jakie imię przybrał oraz zakłada na siebie (z pomocą innych), pasującą do wzrostu, białą szatę (jedną z trzech uszytych wcześniej sutann).

 

Czarny dym, biały dym

 

Obojętnie, jaki by nie był wynik głosowania, karteczki spalane są ręcznie w specjalnych piecach chemicznych. Nie jak dawniej, w jednym. Symboliczny czarny dym (fumata nera) wydobywa się z komina, jeśli nie wybrano papieża. Pozytywnym komunikatem jest natomiast biały dym (fumata bianca), któremu za chwilę towarzyszą dźwięki dzwonów Bazyliki Świętego Piotra. Dzisiaj, aby bardziej wyróżnić te barwy, nie stosuje się już mokrej albo suchej słomy. Od końca lat 50. XX wieki zmieniono formułę. Zastosowano tzw. dwukanałowy system dymowy i kontrolowaną mieszankę chemiczną przygotowywaną przez doświadczonych pracowników/inżynierów Watykańskiej Straży Pożarnej (czuwających też nad szczelnością pieców). Mowa m.in. o takich substancjach przechowywanych w odpowiednich „nabojach”, jak: organiczny związek węglowy o nazwie antracen oraz siarka. Co sprawia, że otrzymywany jest gęsty, gryzący, czarny obłok widoczny z daleka przez wiernych zgromadzonych na placu. Biały dym – kremowa chmura to z kolei efekt spalania laktozy (cukru mlecznego), chloranu potasu i kalafonii (kruchej żywicy drzew iglastych).

 

Warto wiedzieć: W przypadku, kiedy żaden kandydat nie uzyska wymaganej większości głosów, czarny dym będzie wydobywał się z komina między 11.30 a 12.00 albo około 18.30/19.00 (po popołudniowej turze głosowania).

 

Konklawe w XX wieku – ile czasu trwały głosowania

 

W 2025 roku papieża wybrano w drugim dniu konklawe – po czterech głosowaniach. A jak to było we wcześniejszych latach? Zobaczmy.

 

Wybrany w 2013 roku Franciszek

Pięć głosowań w drugim dniu konklawe. Czarny dym pojawił się cztery razy.

 

Wybrany w 2005 roku Benedykt XVI

Po czwartym głosowaniu, w drugim dniu. Czarny dym wydobywał się z komina trzykrotnie.

 

Wybrany w 1978 Jan Paweł II

W trzecim dniu konklawe. Po ósmym głosowaniu. Dym o czarnej barwie widziano siedem razy.

 

Wybrany też w 1978 Jan Paweł I (pontyfikat trwał tylko miesiąc)

Dwa dni konklawe. Cztery głosowania.

 

Wybrany w 1963 roku Paweł VI

Trzeci dzień. Szóste głosowanie. Czarny dym unosił się pięciokrotnie.

 

Wybrany w 1958 Jan XXIII

W czwartym dniu. Po… 11 głosowaniach!

 

Wybrany w 1939 roku Pius XII

Dwa dni konklawe. Trzy głosowania.

 

Wybrany w 1922 Pius XI

Piąty dzień. Czternaście głosowań!

 

Najdłuższe konklawe w historii…

 

Moglibyśmy już zakończyć nasz tekst o zgromadzeniu kardynałów, ale jest coś jeszcze, o czym pragniemy Wam opowiedzieć. Otóż bardzo ciekawym tematem jest długość konklawe. Te powyższe trwały tyle, ile trzeba. Sprawnie. Lecz, czy to samo można rzec o innych, tych znacznie wcześniejszych?

 

W roku 1503 papieżem został Juliusz II. Wyłoniono go po… kilku godzinach, w pierwszym dniu. Wow! Jednak było takie konklawe, podczas którego kardynałowie siedzieli, głosowali (ale nie systematycznie) i modlili się aż 1006 dni! I to nie w Watykanie w Kaplicy Sykstyńskiej, bo tej jeszcze nie wybudowano. Zgromadzili się mieście Viterbo po śmierci Klemensa IV, w roku 1268, spędzając tutaj prawie trzy lata! Kardynałów było dziewiętnastu, ale podzielonych na dwa „wrogie” obozy. Zwolennicy króla Karola Andegaweńskiego kontra popierający włoską opozycję. Stąd kłótnie i głosowania raz dziennie, które nie przynosiły rezultatów. Początkowo uczestnicy wracali do domów, a po miesiącu ponownie przystępowali do wybierania papieża.

 

Nie spodziewali się tego mieszkańcy włoskiego Viterbo. Dla nich to trwało to za długo i było za bardzo nacechowane politycznie. Co więc zrobili, aby przyśpieszyć konklawe? Zastosowali presję, czyli przeszli do konkretnych działań. Usunęli dach z sali obrad i zamurowali drzwi od Pałacu Papieskiego. Mało tego, zaczęli racjonować posiłki. Zamknięci dosłownie, wychłodzeni, zmoknięci albo zmęczeni upałem elektorzy ostatecznie podjęli decyzję i wybrali papieża. Ale pomógł w tym władca francuski – Filip III, który wymyślił, aby powołać komitet składający się tylko z sześciu kardynałów, mających doprowadzić do kompromisu. To znaczy do znalezienia akceptowalnego przez wszystkich kandydata. Był więc rok 1272, miesiąc marzec, a dokładniej 27 dzień tegoż miesiąca, kiedy Następcą Świętego Piotra ogłoszono człowieka o najniższym stopniu sakramentu święceń – diakona Tebalda Viscontiego. Ważne jednak, że ów duchowny przebywał w Ziemi Świętej w trakcie krucjaty. Jako Grzegorz X postanowił zmienić konklawe w przyszłości. Dwa lata później na Soborze w Lyonie wprowadził nowe zasady, które obowiązują do dzisiaj.

 

Źródła: geekweek.interia.pl, onet.pl

 

Zdjęcie ilustracyjne – obraz wygenerowany przez AI (recraft.ai)

 

Kadr z filmu „Konklawe” (źródło: www.monolith.pl/filmy/2024/konklawe/)

 

Fragment plakatu do filmu „Konklawe” (źródło: www.monolith.pl/filmy/2024/konklawe/)

 

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję