Jestem z miasta... - Intrygujące

Na dzień dzisiejszy na terenie Polski mamy 908 miast.  W siedmiu z nich mieszka ponad 400 000 osób: Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk i Szczecin.

 

32 miejscowości to duże miasta, czyli takie powyżej 100 000 mieszkańców, nie wliczając tych powyżej 400 000, wśród nich: Bydgoszcz – ponad 356 000 (8 miejsce w Polsce), Toruń – ponad 205 000 (16 miejsce w Polsce), Płock – ponad 126 000 (28 miejsce w Polsce) i Włocławek – ponad 116 000 (34 miejsce w Polsce).

 

Wśród wszystkich miast w Polsce mamy 320 miast małych, czyli poniżej 5000 mieszkańców. Najmniejsze miasta Polski to: Wyśmierzyce – ponad 800 mieszkańców (woj. mazowieckie), Działoszyce – ponad 900 mieszkańców (woj. świętokrzyskie), Suraż – ponad 1000 mieszkańców (woj. podlaskie), Nowe Warpno – ponad 1200 mieszkańców (woj. zachodniopomorskie) i Lubień Kujawski – ponad 1250 mieszkańców (woj. kujawsko-pomorskie).

 

Pod względem powierzchni największymi miastami są: Warszawa, Kraków, Szczecin, Łódź, Wrocław, Gdańsk, Poznań, Świnoujście, Dąbrowa Górnicza i Bydgoszcz.

 

Najmniejszymi zaś: Stawiszyn, Wielichowo, Ostroróg (wszystkie woj. wielkopolskie), Chodecz (woj.kujawsko-pomorskie), Szlichtyngowa (woj.lubuskie), Nowe Skalmierzyce, Jutrosin (oba woj. wielkopolskie), Błaszki (woj.łódzkie), Cedynia (woj.zachodniopomorskie) i Świerzawa (woj.dolnośląskie).

 

Wśród miast najbliższych nam pierwsza jest Bydgoszcz (175,98 km2), Toruń (115,72 km2), Płock (88,04 km2), Włocławek (84,32 km2) i Konin (82,20 km2).

 

Najmłodszymi miastami są Wolbórz (woj. łódzkie), Nowe Brzesko (woj. małopolskie), Pruchnik (woj. wielkopolskie), Czyżew (woj. podlaskie) i Gościno (woj. zachodniopomorskie) wszystkie od 2011 r. Problem jest z najstarszymi miastami, gdyż na dobrą sprawę zachowały się tylko strzępkowe informacje o nadaniu praw miejskich lub są one kolejnym nadaniem. W świetle informacji posiadanych obecnie najstarszymi miastami (posiadającymi dokument z datą lokacji) są: Złotoryja, Wrocław, Opole, Sandomierz, Toruń, Chełmno, Płock, Inowrocław, Szczecin i Gniezno.

 

Jakie wymogi musi spełniać miejscowość, by stać się miastem?

 

Odbieranie praw miejskich w Polsce, będące dawniej dość częstym zjawiskiem, nie jest praktykowane od lat 1970.; ostatnimi miastami pozbawionymi praw miejskich były Lędyczek i Miasteczko Krajeńskie w 1973 roku. Inkorporacje, czyli włączanie miast do sąsiednich większych miast (pozbawienie odrębności miejskiej lecz nie samej miejskości) praktykowane było (masowo) nieco dłużej, do 1977 roku, oraz wyjątkowo w 2002 roku w przypadku Wesołej.

 

Obecnie, aby uzyskać lub odzyskać status miasta (określany tradycyjnie jako prawa miejskie), aktualna miejscowość musi spełnić kilka warunków. Za pozytywnym rozpatrzeniem wniosku o nadaniu praw miejskich przemawia szereg argumentów i uwarunkowań:

 

Przestrzenno-urbanistyczne:

• posiadanie odpowiedniej infrastruktury techniczno-komunalnej (cała miejscowość musi być zgazyfikowana, zwodociągowana i skanalizowana, posiadać m.in. centralne ogrzewanie, oczyszczalnię i selektywną zbiórkę odpadów)

• posiadanie uchwalonego planu zagospodarowania przestrzennego przewidującego rozbudowę przyszłego miasta

• posiadanie miejskich cech funkcjonalno-przestrzennych (układ urbanistyczny z rynkiem, zwarta zabudowa typu miejskiego, asfaltowa nawierzchnia ulic, kanalizacja burzowa, chodniki, oświetlenie ulic, itp.)

• posiadanie jednoznacznie wykształconego centrum

• w obszarze zwartej zabudowy nie powinna być widoczna zabudowa typu zagrodowego

• określenie granic projektowanego miasta nie może być zbyt szerokie, czyli zawierać elementy funkcjonalno-przestrzenne niewłaściwe dla miast (niezwarta zabudowa, rozłogi wiejskie itp.)

Historyczno-administracyjne:

• posiadanie w przeszłości praw miejskich (m.in. herbu) lub stanowienie ważnego większego lokalnego ośrodka administracyjnego (zaleta lecz nie warunek)

• posiadanie dostatecznej liczby instytucji pełniących ponadlokalne funkcje o charakterze miastotwórczym

• miejscowości nie stanowiące siedzib gmin lub stanowiące integralną część innego miasta mają mniejszą szansę na pozytywne rozpatrzenie, np. Bnin

Funkcjonalno-demograficzne:

• posiadanie odpowiedniej liczby ludności (przyjęte kryterium to minimum 2.000 mieszkańców, w praktyce ten warunek jest coraz mniej rygorystycznie przestrzegany, np. w przypadku Zakliczyna i Kołaczyc)

• przynajmniej 2/3 ludności musi być zatrudniona poza rolnictwem

Społeczne:

• poparcie lokalne (we wstępnych konsultacjach przeważająca liczba mieszkańców projektowanego miasta oraz otaczającej je gminy musi opowiedzieć się za nadaniem statusu miejskiego)

• pozytywna opinia wojewody

 

Urbanizacja w Polsce postępuję i przybywa nowych ośrodków miejskich. Wraz ze zmianą miast, zmienia się również polska wieś. Posiadanie statusu miasta dziś nie wnosi istotnych zmian do życia mieszkańców. Różnice między wsią a miastem coraz bardziej się zacierają, zwłaszcza między wsią a małymi miastami.