O nasChronologiaArtykułyWspółautorzyPocztaZałóż bloga
 -

Jajko – cud życia i zagadka kształtu - Intrygujące

Natura wytworzyła najwspanialszy kształt we Wszechświecie. Uniwersalny, nie dający się opisać matematycznym wzorem. Możemy jedynie naśladować to co natura umiała od początku stworzenia.

Wstęp
Treść artykułu
Galeria zdjęć
Opinie
Polecane artykuły
PaM (1166 pkt)Strona WWW Autora
Ilość odwiedzin:
17 675
Czas czytania:
27 166 min.
Kategoria:
Intrygujące
Autor:
PaM (1166 pkt)
Dodano:
4257 dni temu

Data dodania:
2013-03-27 17:16:10

Każdy słyszał pytanie – co było pierwsze jajko czy kura? Przecież jajko to synonim życia, początek z którego być może pochodzimy. A jednak jajko nie powstało samo z siebie. Kura w naturalny sposób pokazuje jak takie życie stworzyć, lecz z jajka ta kura pochodzi – i koło się zamyka.

 

 

Natura opracowała przez tysiące lat ewolucji doskonały kształt jajka, by cud zwany życiem był najlepiej chroniony.

 

 

Problemy matematyczne

Od lat myślano nad wzorem matematycznym opisującym kształt jajka. Prace rozpoczęto od wzoru na okrąg. Później okazało się, że dokładniejszym przybliżeniem może być wzór na elipsę. Problemem zajął się włoski astronom i matematyk Giovanni Cassini – tworząc słynną krzywą zwaną owalem Cassiniego. Był to kształt zbliżony do jajka lecz posiadał pewną wadę. Owal Cassiniego mówił o pewnych punktach zwanych ogniskami z których iloczyn odległości od tych punktów do obwodu jest stały. Taki kształt jest symetryczny względem środka ciężkości, a kształt jajka z jednej strony jest bardziej zaokrąglony niż z drugiej – co znacznie komplikowało wzór. Taki kształt udało się opracować jedynie całkując to co już znamy czyli naturalny kształt jajka. Ciężko opracować gotowy wzór matematyczny na idealny kształt jajka.

 

 

Jajko w architekturze

Powstało wiele architektonicznych modeli wykorzystujących kształt jajka. Najbardziej widoczne są kopuły starych kościołów, katedr lub bazylik. Ich autorzy wzorowali się na odciętych fragmentach kształtu jajka uznając, że jest to kształt doskonały i najbardziej wytrzymały na obciążenia. Nie mylili się. Problemem stało się zbudowanie takiej kopuły. Ciężko bez punku podparcia wybudować dach posadowiony tylko na obwodzie i to w kształcie wycinka kuli. Kopuły w czasie budowy rozpadały się jak domki z kart. Przykładem znanej kopuły może być zaprojektowana przez Michała Anioła konstrukcja zbudowana na Bazylice Św. Piotra w Rzymie. Do wybudowania kopuły posłużyły cegły w kształcie klina i tak przez wiele lat budowano te skomplikowane budowle. Okazały się, konstrukcyjnie bardzo wytrzymałe i doskonałe na wykonanie kulistego sklepienia.

 

 

Budowa i skład jajka

Tylko w Polsce wytwarza się ponad 5 miliardów sztuk kurzych jaj rocznie. Waga takiego jajka wynosi około 55 gramów w tym 5 gram to skorupka. W jajku znajduje się 75% wody, 12% białka, 10% tłuszczu w tym 0,42% cholesterolu o którym mówimy, że tak bardzo nam szkodzi. Reszta około 1% to węglowodory i cukry proste. Jajko zawiera witaminy A i D.

Kształt jajka można zmierzyć np. prostą metodą pomiaru jego szerokości i wysokości. Jeżeli stosunek tych wymiarów wynosi około 75% to jest to bardzo pożądany kształt przez konsumentów. W przypadku 100% jajko byłoby po prostu kulą – czego byśmy nie chcieli.

 

Wbrew pozorom kształt jajka daje doskonałą i bardzo wytrzymałą konstrukcję – być może jedną z najbardziej wytrzymałych jakie znamy. Jajko przechodzi silne próby wytrzymałościowe pod ciśnieniem. Ściskając dłuższą średnicę wytrzymuje ciśnienia nawet do 1,5kg/cm2 ściskając węższą średnicę wytrzymałość wzrasta nawet do 4 kg/cm2. Cała konstrukcja jajka wytrzymuje ciśnienie ponad 12 kg/cm2. W tunelu aerodynamicznym współczynnik oporu powietrza jest niższy od proponowanych najlepszych kształtów np. konstrukcji samochodów lub samolotów.

 

Dlaczego zatem jajko to synonim delikatności, kruchości? Jest to związane ze skorupką. Struktura skorupki to cienka 0,35mm warstwa wapnia. Jak na tak cienką powłokę, jajko jest bardzo wytrzymałe – co zawdzięcza tylko specyficznemu kształtowi.

 

 

Ciekawostki związane z jajkiem

 

Jajo Kolumba

Legenda głosi, że Krzysztof Kolumb wygłosił zagadkę na przyjęciu zorganizowanym przez kardynała Mendozę. Czy ktokolwiek ze zgromadzonych - którzy powątpiewają w sukcesy i przepłynięcie kuli ziemskiej przez Kolumba mówiąc, że pływanie przez ocean to coś prostego - jest w stanie postawić ugotowane jajko „pionowo”? Wszyscy podjęli wiele prób, lecz nikomu to się nie udało. Nie jest to takie proste by ustawić jajko, aby się nie przewróciło. Kolumb w pewnym momencie dokonał niemożliwego. Ustawił jajko pionowo, uderzając jajkiem o stół, zwyczajnie niszcząc od spodu skorupkę. Wszyscy zdumieni odpowiedzieli – przecież to proste, a Kolumb dodał – tak samo jak przepłynięcie oceanu – lecz nie było to proste zanim nie pokazał sposobu jak to zrobić.

 

 

Jajko Brunelleschiego – wzór kopuły katedry we Florencji

We Włoszech krążyły opowieści o architekcie Brunelleschim – który na wzór jajka opracował nową konstrukcję w kształcie kopuły. Wygrał konkurs ogłoszony w 1420 roku na zaprojektowanie katedry we Florencji z charakterystyczną kopułą w kształcie jajka. Katedra z szeroką na 42m kopułą wzbudza podziw do dnia dzisiejszego.Kopuła katedry we Florencji

 

 

Jajo Tesli

 

Owiany mitami słynny serbski wynalazca Nicola Tesla – eksperymentując nad konstrukcjami elektrycznymi stworzył na pokaz w 1893 roku jajo zwane jajem Tesli. Tajemnica kryła się w stole na którym znajdowało się jajko wykonane z miedzi. Tesla uruchamiał silnik dwufazowy znajdujący się w blacie okrągłego stołu by zademonstrować działanie silnika prądu przemiennego. Wirujące pole magnetyczne generowane z 4 cewek rozkręcało swobodnie leżące jajo do wielkich prędkości. Po pewnym czasie miedziane jajo podnosiło się do pionu i zataczało kręgi – obracając się cały czas wokół własnej osi.Jajo Tesli

 

 

Jajo Teslinga

fot_083_A26.jpg[BIG][DUŻE]Dla eksperymentu wykonano prototyp samochodu nazwany jajem Teslinga. To niewielki 4 kołowy pojazd elektryczny w kształcie jajka. Mieścił 3 pasażerów i był bardzo opływowy. Z badań jakie przeprowadzono wynikało, że taki kształt nie tylko lepiej pokonywał opory powietrza, ale również był bezpieczniejszy na drodze – jako najbezpieczniejszy kształt opracowany przez naturę. Samochód nie doczekał się seryjnej produkcji – być może ze względów estetycznych.

 

 

 

 

 

 

 

Most Karola w Pradze

Do budowy mostu Karola w czeskiej Pradze wykorzystano do wzmocnienia zaprawy białko z jajek kurzych. Naukowo występowanie białka w spoiwach mostu zostało sprawdzone i potwierdzone. Podobno cesarz Karol IV kazał przywieść okolicznym gminom 15 tyś jaj na budowę mostu. Plotka głosi, że jajka przywieziono – lecz nie zrozumiano dokładnie w jakim celu zatem przygotowano je na twardo. Wściekły cesarz kazał zjeść wszystkie jajka osobom, które je przywiozły. W rocznicę budowy mostu lub inne święta organizowane są happeningi i wręczane są przechodniom na moście jajka na twardo.

 

Most Karola w Pradze

 

 

 

Jajko na gwoździu

Przez Ekwador przebiega równik na którym dzieją się dziwne rzeczy. Zgodnie z prawami fizyki zanikają w tym miejscu siły efektu Coriolisa. Ma to wpływ np. na tworzenie się wirów wodnych czy tornad. Na południowej półkuli siła z efektu Coriolisa działa w lewą stronę, natomiast na półkuli północnej w prawą. Można to sprawdzić budując wielkie i ciężkie wahadło. W czasie liniowego ruchu wektor wahadła będzie zmieniał kąt zgodnie z powyższą zasadą przesuwając wahadło w odpowiednią stronę. Podobne wahadło można spotkać w Warszawie w Centrum Nauki Kopernik. Zgodnie z tą zasadą wylewając np. wodę w zlewie tworzą się wiry. Na półkuli północnej wiry wodne obracają się w prawo, a w lewo na półkuli południowej. Na równiku siły nie występują zatem wiry się nie utworzą. Siły są tak wyraźne, że wystarczy przesunąć się kilka metrów od równika, aby to sprawdzić. W Ekwadorze przechodząc równik zauważymy tą zależność będąc po lewej i kilka metrów po prawej stronie linii równika. Na linii równika można zatem postawić surowe jajko na gwoździu, gdyż siły Coriolisa nie wpływają na jego zawartość, a jajko będzie stabilne.  

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję

Mogą Cię zainteresować odpowiedzi na te pytania lub zagadnienia:




Galeria zdjęć - Jajko – cud życia i zagadka kształtu

Temat / Nick / URL:

Treść komentarza:

1 (7)

eco
4007 dni temu

Interesujące ciekawostki szczególnie ta o moście karola i jajku tesli. Fajne są też ciekawostki związane ze składem jajka skorupką ,wnętrzem i wytrzymałością kształtu.
Dodaj opinię do tego komentarza

-4 (10)

TYGRYS
3520 dni temu

W artykule czytamy takie bzdury:
Wbrew pozorom kształt jajka daje doskonałą i bardzo wytrzymałą konstrukcję – być może jedną z najbardziej wytrzymałych jakie znamy. Jajko przechodzi silne próby wytrzymałościowe pod ciśnieniem. Ściskając dłuższą średnicę wytrzymuje ciśnienia nawet do 1,5kg/cm2 ściskając węższą średnicę wytrzymałość wzrasta nawet do 4 kg/cm2. Cała konstrukcja jajka wytrzymuje ciśnienie ponad 12 kg/cm2. W tunelu aerodynamicznym współczynnik oporu powietrza jest niższy od proponowanych najlepszych kształtów np. konstrukcji samochodów lub samolotów.
Jajko ma większą wytrzynałość na ąciskanie wzdłuż dłuższej średnicy a nie wzdłu krótszej średnicy
Dodaj opinię do tego komentarza

Więcej artykułów od autora PaM

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 841 dni temu

liczba odwiedzin: 1038

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4329 dni temu

liczba odwiedzin: 22860

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4304 dni temu

liczba odwiedzin: 14471

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4140 dni temu

liczba odwiedzin: 11844

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4346 dni temu

liczba odwiedzin: 14757

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4312 dni temu

liczba odwiedzin: 20437

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 2005 dni temu

liczba odwiedzin: 35664

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4202 dni temu

liczba odwiedzin: 20083

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4279 dni temu

liczba odwiedzin: 23161

Teraz czytane artykuły

autor:lis(255 pkt)

utworzony: 1916 dni temu

liczba odwiedzin: 2099

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4257 dni temu

liczba odwiedzin: 17675

autor:aragorn136(23237 pkt)

utworzony: 1860 dni temu

liczba odwiedzin: 8450

autor:Małgorzata Morawska(456 pkt)

utworzony: 872 dni temu

liczba odwiedzin: 1639

autor:pj(15391 pkt)

utworzony: 261 dni temu

liczba odwiedzin: 345

autor:pj(15391 pkt)

utworzony: 1545 dni temu

liczba odwiedzin: 2789

autor:pj(15391 pkt)

utworzony: 2778 dni temu

liczba odwiedzin: 2758

autor:aragorn136(23237 pkt)

utworzony: 1230 dni temu

liczba odwiedzin: 1410

Nowości

autor:admin(47565 pkt)

utworzony: 3 dni temu

liczba odwiedzin: 61

autor:admin(47565 pkt)

utworzony: 5 dni temu

liczba odwiedzin: 76

autor:admin(47565 pkt)

utworzony: 7 dni temu

liczba odwiedzin: 77

Artykuły z tej samej kategorii

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 3653 dni temu

liczba odwiedzin: 14073

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4027 dni temu

liczba odwiedzin: 44602

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 2991 dni temu

liczba odwiedzin: 11028

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4391 dni temu

liczba odwiedzin: 6682

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4329 dni temu

liczba odwiedzin: 22860

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 3851 dni temu

liczba odwiedzin: 18247

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4265 dni temu

liczba odwiedzin: 15531

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 3796 dni temu

liczba odwiedzin: 15759

Pliki cookie pomagają nam technicznie prowadzić portal Altao.pl. Korzystając z portalu, zgadzasz się na użycie plików cookie. Pliki cookie są wykorzystywane tylko do działań techniczno-administracyjnych i nie przekazują danych osobowych oraz informacji z tej strony osobom trzecim. Wszystkie artykuły wraz ze zdjęciami i materiałami dostępnymi na portalu są własnością użytkowników. Administrator i właściciel portalu nie ponosi odpowiedzialności za tresci prezentowane przez autorów artykułów. Dodając artykuł, zgadzasz się z regulaminem portalu oraz ponosisz odpowiedzialność za wszystkie materiały umieszczone przez Ciebie na stronie altao.pl. Szczegóły dostępne w regulaminie portalu.

© 2024 altao.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.
0.166

Akceptuję pliki cookies
W ramach naszego portalu stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym momencie zmiany ustawień dotyczących cookies. Jednocześnie informujemy, iż warunkiem koniecznym do prawidłowej pracy portalu Altao.pl jest włączenie obsługi plików cookies.

Rozumiem i akceptuję