Modulacja częstotliwości (FM)

 

Podobnie jak w sygnałach modulowanych fazowo, możemy wykonać modulację częstotliwości dla wybranego przebiegu z tą różnicą, iż modulacja używa kolejnego oscylatora. Dzięki temu mamy przebieg z pierwszego oscylatora jako przebieg wejściowy oraz przebieg z oscylatora 2 jako fala modulująca. Na wyjściu mamy wynik nałożenia dwóch przebiegów, ale w tym przypadku uzyskujemy zmianę w czasie przebiegu, a więc w jej częstotliwości. Wynik nie wpływa na wartość amplitudy, a zmienia jedynie jej częstotliwość. Jak widzimy na wykresie, tam gdzie nachodzą na siebie 2 wykresy przebiegu (OSC1 z OSC2) na wyniku mamy podniesienie częstotliwości o wartość z OSC2 dla przebiegu fali z OSC1. 

 

Brzmi dość skomplikowanie i trudno jest sobie wyobrazić taką zmianę, bo w procesie modulacji częstotliwości zmienia się coś innego niż w przypadku modulacji fazy, gdzie widać od razu zmianę. Oscylator nr 1 generuje falę prostokątną, natomiast na oscylatorze nr 2 widzimy przebieg fali sinus. Na wykresie wynikowym widzimy, iż przebieg jest jak by gęstszy w miejscu, gdzie oscylator 1 ma wartość maksymalną. Ta gęstość jest umownie w tym przypadku 2x większa (częstsza). Dla oscylatora 1 gdzie wynik jest 0, modulacja częstotliwości jest 2x rzadsza z przebiegu oscylatora nr 2. Zatem zmiana częstotliwości występuje tylko wtedy, gdy fala oscylatora, który jest modulatorem ma różny przebieg. Częstotliwość oscylatora wejściowego zmienia się w sposób zgodny z częstotliwością w czasie i wartości, o którym mówi oscylator fali modulowanej.

 

Modulacja częstotliwości nadaje nowy efekt brzmieniowy zupełnie inny niż w przypadku modulacji fazy. Dostępne są nowe efekty, gdyż na wejściu możemy mieć nie tylko takie podstawowe dane jak na przedstawionym wykresie, a oscylatory mogą wygenerować bardziej złożone przebiegi. Modulacja częstotliwości znacząco wpływa na barwę generowanego dźwięku, bo zmiany dzieją się w przebiegu częstotliwości.

 

Interesującą techniką jest sprytne łączenie tych 2 modulacji razem, szczególnie w różnym przebiegu w czasie. Taki instrument elektroniczny posiadający te podstawowe funkcje – już posiada pewne parametry, którymi możemy się posługiwać, aby tworzyć różnorodny dźwięk.

 

Generator LFO – generator wolnych przebiegów – Low Frequency Oscillator

 

W podstawowych instrumentach elektronicznych znajdziemy również generator wolnych przebiegów. Wolne przebiegi oznaczają niższe częstotliwości – są to bardzo niskie częstotliwości, które wyraża się czasami w jako 1/8s, 1/4s, 1/2s, 1s, 2s, 4s, 8s itd. Są to przebiegi bardzo wolne – często oscylujące w zakresie od kilku Hz do ułamków Hz. Do czego jest to nam potrzebne? Możemy podpiąć się z takim przebiegiem w miejsce np. modulatora częstotliwości. Wtedy fala wygenerowana przez LFO może być falą modulującą. Ma ona wolny przebieg, zatem cykliczne narastanie lub opadanie sygnału będzie realizowane np. cyklicznie przez 8 sekund. Czyli częstotliwość będzie narastała przez 8 sekund, a następnie osiągnie swoje maximum i przez kolejne 8 sekund zacznie opadać itd. Generator LFO jest generatorem powtórzeniowym (cyklicznym), czyli fala ma swój początek i koniec i jest powtarzana w nieskończoność. Podobnie jak w przypadku standardowego oscylatora – fala generowana przez LFO może mieć kształt sinusoidy, trójkąta, prostokąta, czy o losowo wybranym przebiegu. Są instrumenty, gdzie można taką falę dodatkowo tworzyć lub programować. W bardziej zaawansowanych instrumentach takich generatorów może być kilka, a my jako użytkownicy możemy je podpinać w dowolne miejsca, zmieniając właściwości lub wpływając na barwę dźwięku w czasie. Często generator LFO wykorzystujemy w połączeniu z modulatorem częstotliwości uzyskując ładny efekt wow-wow. Intensywność sygnału LFO można zatem podpiąć na wyjście potencjometru znajdującego się obok potencjometru PITCH na klawiaturze muzycznej. Pitch służy do podnoszenia lub obniżenia tonu o np. 2 wartości, a posiadając zaraz z boku suwak modulatora+LFO otrzymujemy ładny efekt przedłużenia barwy. Dzięki temu możemy uzyskać bardzo ładną linię melodyczną, łącząc tylko te 2 efekty. W klasyce muzyki elektronicznej tego typu połączenie jest podstawą do tworzenia muzyki. 

 

LFO wykorzystamy także do zmiany np. PAN – kanałów lewego i prawego w sygnale Stereo, tak aby dźwięk był mocniejszy raz w lewej raz w prawej kolumnie przez kilka sekund. Zastosowań LFO jest praktycznie nieograniczona ilość, bo zawsze możemy go zastosować, tam gdzie mamy możliwość zmiany jakiegoś parametru w instrumencie.

 

Na zakończenie tego artykułu, który miał być tylko wstępem do podstaw instrumentów elektronicznych, chciałbym zwrócić uwagę, iż są to podstawy, czyli zawarłem tutaj zupełnie najprostszą teorię związaną z narzędziami stosowanymi w syntezatorach (analogowych czy cyfrowych, a także tych wirtualnych VST). Mam nadzieję, że tym artykułem zachęciłem Cię, do spróbowania własnych sił w tworzeniu muzyki elektronicznej na syntezatorach i że nie zapomniałem o czymś istotnym jak na sam początek. Wiadomo jednak, że rozpoczęcie zabawy z syntezatorami to droga sprawa. Ceny podstawowych modeli zaczynają się od 1000 zł, a kończą hmm i tutaj można powiedzieć, że ta rozpiętość może być bardzo wysoka. Oczywiście oryginalne syntezatory MOOG-a będą trzymały się w wysokich cenach np. kilkanaście tyś zł. Stare analogi osiągają tutaj również wysokie sumy – ze względów na historyczną wartość (są to modele z lat 60., 70. czy 80. ubiegłego wieku) i pochodzą najczęściej z USA. Ich naprawy, konserwacje i transport do Polski jest kosztowny, ale są muzycy, którzy to robią, bo znają wartość analogowego brzmienia. 

 

Dziś mamy inną możliwość – tzw. wirtualne syntezatory. Dzięki programom komputerowym i wtyczką VST, możemy zamienić nasz standardowy PC, na całe studio nagraniowe za niewielkie pieniądze. Wybrałem tutaj program FL Studio, gdyż jest to program uniwersalny do obsługi i tworzenia muzyki na podstawie VST, a jednocześnie jest programem intuicyjnym i dość niedrogim (pełna wersja kosztuje od 400 zł do 800 zł w zależności od pakietu). Jeżeli ten artykuł będzie miał zainteresowanie, zamierzam rozszerzyć go o zestaw tutoriali dla programu FL Studio wraz z opisami technik, jakie można stosować w tym programie. 

 

Na koniec, przedstawienie możliwości najnowszego syntezatora mooga Moog Sub 37.

 

  

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję