O nasChronologiaArtykułyWspółautorzyPocztaZałóż bloga
 -

A stolic ci u nas dostatek... - Historia

Wszyscy potrafią wymienić bez wahania „wszystkie” stolice Polski: Gniezno, Kraków i Warszawę. Czy jednak te trzy miasta były tylko stolicami naszego kraju? Otóż nie.

Wstęp
Treść artykułu
Galeria zdjęć
Opinie
Polecane artykuły
matusiak (75 pkt)
Ilość odwiedzin:
7 543
Czas czytania:
9 286 min.
Kategoria:
Historia
Autor:
matusiak (75 pkt)
Dodano:
4528 dni temu

Data dodania:
2013-02-07 12:26:13

Stolica w staropolszczyźnie oznaczała tyle, co krzesło królewskie, tron. Później stolica zaczęła znaczyć "miasto będące siedzibą monarchy", a w końcu "miasto będące siedzibą władz państwowych". Słowo stolica ma związek ze stołem i stolcem, który – zanim zaczął znaczyć to, co dziś znaczy – oznaczał po prostu mały stół, a następnie tron (czyli był synonimem stolicy w jej dawnym znaczeniu).

 

Pierwszą stolicą Polski był...

 

Giecz (gród stołeczny od 860 z przerwami do 1038 roku) wieś położona w województwie wielkopolskim, leżąca nad Moskawą. Jeden z najstarszych i najważniejszych ośrodków związanych z początkami państwa polskiego. Prawdopodobna siedziba rodowa pierwszych Piastów. Około IX wieku – twierdza na planie okręgu, rozbudowana na początku X wieku, stała się dwuczłonową fortecą z wydzieloną częścią książęcą i silnym garnizonem wojów. Prawdopodobnie był miejscem, skąd Piastowie kierowali podbojem grodów innych Polan. Giecz został w 1038 roku zajęty przez Brzetysława I. Szczegółowy opis tego zdarzenia znajduje się w czeskiej kronice Kosmasa. Wspomina on o braku jakiegokolwiek oporu ze strony załogi Giecza. Z tego powodu uznaje się, że przed tym rokiem Giecz utracił swoją funkcję stołeczną. Mieszkańcy grodu oraz okolicznych osad zostali uprowadzeni do Czech zaś sam gród został spalony.

 

Kolejnymi grodami pełniącymi tę funkcję były...

 

Poznań (940-1039) prawdopodobne miejsce chrztu Mieszka I w 966 roku. Od 968 r. siedziba biskupa Jordana. Funkcje stołeczne pełnił do 1039 r., gdy został splądrowany i zniszczony  przez księcia czeskiego Brzetysława I.

 

Gniezno (940-1039) stanowiło jeden z grodów stołecznych państwa Piastów, obok Poznania i Giecza (grodów stołecznych, czyli miejsc gdzie wzniesiono tzw. palatia książęce było kilka, lecz zgodnie z dokumentem "Dagome iudex" z ok. 991, jedyną formalną stolicą państwa polskiego było Gniezno). W 1000 roku odbył się w Gnieźnie zjazd, w którym uczestniczył Bolesław I Chrobry i Otton III; proklamowano wtedy utworzenie arcybiskupstwa i metropolii gnieźnieńskiej. Także wtedy świątynię wybudowaną przez Mieszka I wyniesiono do rangi katedry. W 1018 r. miasto przeżyło ciężką klęskę: pożar strawił podgrodzie wraz z kościołem katedralnym, który do 1025 przeistoczył się w piękną, romańską katedrę. W 1025 w Gnieźnie miała miejsce koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski. W 1038 do Gniezna wtargnął książę czeski Brzetysław I, pozostawiając po sobie spalone podgrodzia i zniszczoną, ograbioną katedrę oraz zburzony zamek książęcy. Na skutek tego Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę do Krakowa.

 

Kraków (1040-1079) złupiona i spalona Wielkopolska oraz zniszczone siedziby biskupie w Poznaniu i Kruszwicy sprawiły, że Kazimierz Odnowiciel zdecydował przenieść stolicę do Krakowa. Miasto pozostaje grodem stołecznym do 11 kwietnia 1079 r., czyli do chwili ucieczki Bolesława II Śmiałego na Węgry.

 

Płock (1079-1138) po ucieczce Bolesława II Śmiałego, tron Polski obejmuje Władysław I Herman, a Płock zostaje stolicą Polski. Herman rządzi do 1102 roku. Po jego śmierci rządy obejmuje urodzony w Płocku 20 sierpnia 1079 roku – Bolesław III Krzywousty, który sprawuję władzę do roku 1138. Zgodnie z jego testamentem kraj zostaje podzielony na dzielnice. Płock zostaje stolicą dzielnicy mazowieckiej i siedzibą książąt mazowieckich. Obaj spoczywają w płockiej katedrze.

 

Kraków (1138-1290) siedziba księcia seniora w okresie rozbicia dzielnicowego.

 

Poznań (1290-1296) gród stołeczny w okresie panowania Przemysła II.

 

Kraków (1296-1611) gród ponownie staje się głównym miastem stołecznym. Od 1596 r. rozpoczął się proces przenoszenia dworu królewskiego z Krakowa do Warszawy, który zakończono w 1611 r.

 

Łowicz (1572-1573) po śmierci Zygmunta Augusta (okres bezkrólewia), miasto pełni funkcję drugiej stolicy Rzeczypospolitej, jako siedziba prymasa Polski, który w okresie bezkrólewia wybierany był królem tymczasowym (Interrexem).

 

Warszawa (1596-1795;1807-1944) stolica Polski stała się dzięki Zygmuntowi III Wazie. Pełniła tę funkcję do III rozbioru Polski, kiedy wcielona została do zaboru pruskiego. Później tę funkcję pełniła w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (Kongresowym).

 

Lublin (1944-1945) stolica Polski przez 164 dni. Był siedzibą PKWN.

 

Łódź (1945) pełniła funkcję stolicy Polski ze względu na małe zniszczenia i centralne położenie.

 

Warszawa (od 1945 r.) formalnie stolicą jest na mocy Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej od 1952 r.

 

Z powyższego zestawienia wynika, że funkcję stolicy pełniło 9 polskich miejscowości:

  1. Giecz (860-1038)

  2. Poznań (940-1039 i 1290-1296)

  3. Gniezno (940-1039)

  4. Kraków (1040-1079; 1138-1290 i 1296-1611)

  5. Płock (1079-1138)

  6. Łowicz (1572-1573)

  7. Warszawa (1596-1795;1807-1944 i od 1945)

  8. Lublin (1944-1945)

  9. Łódź (1945)

źródło: YouTube.com (Standardowa licencja)

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję

Galeria zdjęć - A stolic ci u nas dostatek...

Temat / Nick / URL:

Treść komentarza:

1 (7)

Jacento
4524 dni temu

Piękne miasta, może nie wszystkie. Rzeczywiście przyćmione przez te 3 najbardziej znane stolice...
Dodaj opinię do tego komentarza

Więcej artykułów od autora matusiak

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4446 dni temu

liczba odwiedzin: 8233

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4262 dni temu

liczba odwiedzin: 9021

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4530 dni temu

liczba odwiedzin: 5507

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4480 dni temu

liczba odwiedzin: 28708

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4251 dni temu

liczba odwiedzin: 9155

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4341 dni temu

liczba odwiedzin: 11086

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4484 dni temu

liczba odwiedzin: 12145

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4537 dni temu

liczba odwiedzin: 13733

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4258 dni temu

liczba odwiedzin: 11571

Teraz czytane artykuły

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4528 dni temu

liczba odwiedzin: 7543

autor:GieHa(3490 pkt)

utworzony: 2807 dni temu

liczba odwiedzin: 3775

autor:matusiak(75 pkt)

utworzony: 4430 dni temu

liczba odwiedzin: 4392

autor:pj(16442 pkt)

utworzony: 1418 dni temu

liczba odwiedzin: 3002

autor:Filmaniak01(1931 pkt)

utworzony: 2162 dni temu

liczba odwiedzin: 7382

autor:aragorn136(24951 pkt)

utworzony: 4243 dni temu

liczba odwiedzin: 5799

autor:bonopasiak(3879 pkt)

utworzony: 1820 dni temu

liczba odwiedzin: 2182

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4512 dni temu

liczba odwiedzin: 4564

Artykuły z tej samej kategorii

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 1767 dni temu

liczba odwiedzin: 5832

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 3829 dni temu

liczba odwiedzin: 14231

autor:pj(16442 pkt)

utworzony: 4236 dni temu

liczba odwiedzin: 43707

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 3562 dni temu

liczba odwiedzin: 8523

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 2355 dni temu

liczba odwiedzin: 5904

autor:PaM(1166 pkt)

utworzony: 4037 dni temu

liczba odwiedzin: 17977

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 3957 dni temu

liczba odwiedzin: 5980

autor:lukasz_kulak(2047 pkt)

utworzony: 3780 dni temu

liczba odwiedzin: 8557

Pliki cookie pomagają nam technicznie prowadzić portal Altao.pl. Korzystając z portalu, zgadzasz się na użycie plików cookie. Pliki cookie są wykorzystywane tylko do działań techniczno-administracyjnych i nie przekazują danych osobowych oraz informacji z tej strony osobom trzecim. Wszystkie artykuły wraz ze zdjęciami i materiałami dostępnymi na portalu są własnością użytkowników. Administrator i właściciel portalu nie ponosi odpowiedzialności za tresci prezentowane przez autorów artykułów. Dodając artykuł, zgadzasz się z regulaminem portalu oraz ponosisz odpowiedzialność za wszystkie materiały umieszczone przez Ciebie na stronie altao.pl. Szczegóły dostępne w regulaminie portalu.

© 2025 altao.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.
0.114

Akceptuję pliki cookies
W ramach naszego portalu stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym momencie zmiany ustawień dotyczących cookies. Jednocześnie informujemy, iż warunkiem koniecznym do prawidłowej pracy portalu Altao.pl jest włączenie obsługi plików cookies.

Rozumiem i akceptuję