Krótki rys historyczny z księgi oświeconego Jana Długosza zaczerpnięty, przez autora niniejszego artykułu uwspółcześniony

 

Kronikarz Jan Długosz (fot. PJ)

 

Jest rok 1409, miesiąc sierpień – wtedy Wielki Mistrz Ulrich von Jungingen wypowiada Władysławowi Jagielle wojnę. W kulminacyjnej, trwającej sześć godzin, bitwie naprzeciw siebie stają wojska polsko-litewskie oraz krzyżackie. Tych pierwszych jest podobno (przedmiot sporów historyków do dziś) 30-40 tysięcy. Tych drugich jakieś 15 tysięcy. Przewaga sił naszych jest więc znacząca. Po zaciekłym boju, w którym, aby bić wroga, nakazano zakładać specjalne wyróżniające opaski. Ostatecznie Zakon Krzyżacki zostaje zmiażdżony. O czym świadczy 51 zdobytych chorągwi i 8 tys. trupów po stronie Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (pełna nazwa wroga, którego sprowadził na ziemie polskie Konrad Mazowiecki). Sukces osiągnięty 15 lipca 1410 roku sprawił, że w kolejnych latach król Jagiełło pozyskał większe zaufanie polskiej szlachty, przez co umocnił swoją pozycję na tronie królewskim. Ziemia Dobrzyńska ponownie znalazła się w granicach Polski, natomiast książę Witold był kontent, że Litwa się powiększyła o Żmudź. Potęga Krzyżaków stała już echem przeszłości…

 

Muzeum Bitwy pod Grunwaldem kiedyś i dziś

 

Muzeum owo położone jest w miejscowości Stębark na Mazurach. Jego początki sięgają lipca 1960 roku. Wówczas z okazji 550. rocznicy bitwy uroczyście odsłonięto Pomnik Grunwaldzki. A skoro pomnik, to i nie zabraknąć nie mogło placówki edukacyjnej, jaką jest muzeum. Na początku, przez trzy lata miejsce to należało do Przedsiębiorstwa Turystycznego Warszawa-Olsztyn. W roku 1963 stało się oddziałem Muzeum Mazurskiego w Olsztynie (obecnie Muzeum Warmii i Mazur). Ale to nie konie zmian. W okresie 1970-75 przeobraziło się z kolei w odział Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku.

 

Dopiero w październiku 2010 narodziła się uchwała Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego, która umożliwiła przygotowania do wyodrębnienia Muzeum jako całkiem samodzielnej placówki. Finalnie 1 marca, rok później, turyści mogli ją odwiedzać, chwaląc się, że trafili do niezwykłej instytucji kultury Urzędu Marszałkowskiego województwa Warmińsko-Mazurskiego.

 

Ale to, co zaprawdę zachwyciło po stokroć, miało miejsce 21 września 2022 roku. To bowiem data, kiedy oddano do użytku nowy budynek Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku. Jakże przestrzenny, będący skrzyżowaniem nowoczesności ze średniowieczną aurą. Na powierzchni liczącej blisko 1300 metrów kwadratowych zachwyca np. stała wystawa o nazwie: „Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409 – 1411”. Kilka paneli tematycznych z podziałem chronologicznym nikogo nie zanudzi (poza dzieciakami opanowanymi przez smartfony i social media). Wszak do ich stworzenia zastosowano zarówno obecną technologię, jak i tradycyjne, „namacalne” eksponaty. A zatem interaktywne mapy, aplikacje, filmy oraz wykopaliska – artefakty plus kopie strojów, uzbrojenia i wyposażenia ówczesnego rycerstwa. Wchodząc do tego muzeum, każdy lepiej zrozumie zawiłe stosunki międzynarodowe, które doprowadziły do wybuchu wojny. Odkryje przebieg konfliktu i samej bitwy pod Grunwaldem. Ekspozycja dawnych dziejów robi wrażenie!

 

Zbroje płytowe (fot. PJ)

 

Nie dziwne, że w trakcie zwiedzania muzeum można obejrzeć fragmenty (głównie scen batalistycznych) legendarnego filmu Aleksandra Forda, będącego adaptacją powieści Henryka Sienkiewicza – „Krzyżaków”. Nie, zwiedzający nie otrzyma dwóch, nagich mieczy, ale za to na Polach Grunwaldu będzie podziwiał wykuty w granicie 8-metrowy obelisk (Pomnik Zwycięstwa) złożony dwóch bloków, z twarzami rycerzy zwróconymi ku zachodowi i północy autorstwa rzeźbiarza Jerzego Bandury i architekta Witolda Cęckiewicza oraz wysokie na 30 metrów maszty z chorągwiami wojsk Jagiełły i Witolda. Inne ciekawe obiekty to m.in.: zbiór kamieni z Pomnika Grunwaldzkiego, ale tego ufundowanego przez Ignacego J. Paderewskiego w 1910, lecz zburzonego przez Niemców w 1939 roku) i „Kopiec Jagiełły” – wzniesienie usypane przez harcerzy w 1960 r. w miejscu stanowiska dowodzenia Władysława Jagiełły oraz głaz oznaczający domniemane miejsce śmierci Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego.

 

Zburzony Pomnik Grunwaldzki w 1939 (fot. PJ)

 

Do Muzeum warto przybyć w każdym miesięcy, wszak dostępne jest przez cały rok, jednak największe atrakcje czekają na fanów historii w lipcu. Wówczas odbywają się „Dni Grunwaldu”, w trakcie których dochodzi do walk na „śmierć i życie”. Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem to przecież jedno z największych wydarzeń historycznych w Polsce. Nie jest to jakaś tam zwykła potyczka, mości panowie, oj nie. To wyjątkowe widowisko, w którym udział bierze około 2 tysięcy rycerzy, nie tylko z Polski, ale też z innych krajów, chociażby z Niemiec, Włoch, Francji, Finlandii, Czech, Słowacji i Węgier. Nie samą jednak bitwą człek żyje, czas więc na odpoczynek w obozach rycerskich, gdzie odtworzono trudne warunki życia średniowiecznych wojów i ich przygotowań do starcia z nieprzyjacielem – Zawiszo Czarny ty coś o tym wiesz!

 

 

Niespodzianek „zrodzonych” przez muzeum jest więcej. Wśród nich: cykl turniejów rycerskich w ramach Rycerskiej Ligi Turniejowej Grunwaldzkiej Akademii Miecza, imprezy okolicznościowe, między innymi, z okazji Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, Święta Wojska Polskiego, Nocy Muzeów; a także zawody w łucznictwie konnym (w randze Pucharu Europy) i – uwaga! – jedyna w Polsce zimowa, plenerowa impreza rekonstrukcyjna – Rejza na Zamek w Nidzicy i Pola Grunwaldu.

 

Jak być rycerzem? Jakie jeszcze tajemnic skrywa Grunwald, który jest tuż na wyciągnięcie ręki? Jaką rolę odgrywała muzyka i tanieć w średniowieczu? Na te i wiele innych pytań poznacie odpowiedzi, gdy bilet zakupicie w cenie 28 zł albo w poniedziałek przybędziecie (na koniu, z łukiem, mieczem), bo to dzień darmowy. A gdy przewodnika weźmiecie, to kilka polskich monet złotych dorzucić musicie. Większą grupą, szkolną na przykład nie zostaniecie jednak wpuszczeni, chyba że rezerwację dokonacie. Wtedy lekcja historii stanie się bardziej intrygująca. Z tej Instytucji Kultury do domów własnych powrócicie z tarczą i chorągwią, bogatsi o wiedzę nową!

 

Więcej informacji znajdziecie na:

https://www.facebook.com/grunwald

https://muzeum-grunwald.pl/

 

Poniżej galeria wszystkich kilkudziesięciu zdjęć ukazujących nowe muzeum.

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą Altao.pl. Kup licencję